Category / Fictieve helden

by daniellecobbaertbe

Fictieve held: Peter Pan

Met de hulp van wat sterrenstof vond hij de weg naar de literatuur, waar hij aanvankelijk schitterde in een bijrol. De grote doorbraak kwam er een paar jaar later, toen hij de bühne deelde met Kapitein Hook. Sindsdien is Barries creatie niet meer weg te denken uit de populaire cultuur. 

Alle kinderen groeien op, behalve één, en dat is Peter Pan. Ook David Barrie, de schrijvers oudste broer, groeide nooit op: hij verdronk, net geen 14 jaar oud. James M. Barrie (1860-1937) probeerde toen hun moeder te troosten door de kleren van zijn dode broer te dragen en te fluiten zoals hij. Hun moeder evenwel vond troost in de gedachte dat haar David nooit zou opgroeien en daardoor altijd bij haar zou blijven. 

De inspiratie voor Peter Pan

Het waren vooral de kinderen Davies, de 5 zonen van Arthur en Sylvia Llewelyn Davies die Barrie de inspiratie gaven voor zijn verhaal rond Peter Pan. Barrie leerde George, Jack en Peter Davies kennen in 1897 tijdens een wandeling in Kensington Gardens. Via hen raakte hij bevriend met Sylvia.

Nadat Sylvia, 3 jaar na haar echtgenoot, stierf aan kanker, werd Barrie in 1910 een van de voogden van hun zonen: George, John, Peter, Michael en Nicholas. Voor de jongens Davies was huisvriend Barrie, oftewel onkel Jim een speelkameraad. Naast piraat en indiaantje spelen vertelde hij hen ook verhalen over een jongen die kon vliegen. 

Arthur Davies en zijn 5 kinderen: George, John, Peter, Michael en Nicholas.

Voor zijn vliegende jongen nam Barrie de karaktereigenschappen van alle Davies-kinderen. Niettemin gaf hij hem wel de voornaam van de middelste, Peter. Voor de achternaam koos hij de naam van de Griekse god van het woud, Pan. 

Van held van volwassenen naar kinderheld

Het personage Peter Pan maakte zijn debuut in ‘Little White Bird uit 1902, een roman voor volwassenen met fantasy-elementen. Twee jaar later was er het toneelstuk ‘Peter Pan, or The Boy Who Would Not Grow Up’ voor het hele gezin. Dit iconische toneelstuk bracht Peter Pan samen met Kapitein Hook, The Lost Boys, Tinker Bell, Wendy, Michael en John Darling in Neverland. Dit verhaal werd in 1911 uitgebracht als ‘Peter and Wendy’, een kinderboek. Al in 1906 had Barrie de delen uit ‘Little White Bird’ waarin Peter Pan voorkomt van extra hoofdstukken voorzien en laten publiceren als ‘Peter Pan in Kensington Gardens’. Net als het latere ‘Peter and Wendy’ was ‘Peter Pan in Kensington Gardens’ bedoeld voor kinderen. 

Barrie had zijn personage intussen menselijker en vriendelijker gemaakt. Want de Peter Pan die Barrie aanvankelijk voor ogen had, was een gemeen elfachtig wezen. Hoe Peter Pan eruit zag, heeft Barrie nooit beschreven: dat liet hij over aan de verbeelding van de lezer. In ‘Little White Bird’ was Peter Pan nog een boreling, terwijl hij in ‘Peter and Wendy’ nog zijn melktanden had.

In de populaire cultuur is Peter Pan veeleer een jongen rond de leeftijd van 12 jaar. Sinds ‘Peter Pan, or The Boy Who Would Not Grow Up’ uit 1904 zijn bewerkingen, sequels, prequels en spin- offs van Peter Pan en de andere personages legio. 

Op Engelse podia wordt de rol van Peter Pan traditioneel gespeeld door een vrouw. Links zie je Maude Adams op de cover van het magine The Theatre (1906). Rechts Betty Bronson in de eerste verfilming van Peter Pan uit 1924. Deze film van Herbert Brenon was een kaskraker en bleef trouw aan de theaterversie van Barrie.

by daniellecobbaertbe

Fictieve held: Maigret

Hoewel hij sinds 1972 van een welverdiend pensioen geniet blijft hij populair. Simenons man bij de Parijse moordbrigade schittert nu al 90 jaar onafgebroken op papier. Ook als bioscoop- en filmheld doet commissaris Maigret het goed.

In 2017 werd hij nog gespeeld door Rowan Atkinson. Aanvankelijk had Atkinson bedankt voor de rol. Hij zag niet hoe hij een gewone man kon vertolken. Maigret heeft immers geen grote mond of superbrein. Hij gebruikt geen drugs, speelt geen viool of operamuziek. Zedenpreken en cynisme is hem vreemd. Net als buitenechtelijke relaties en het leven als vrijgezel. Hij is gelukkig getrouwd en zijn vrouw maakt geen probleem van zijn onregelmatige werkuren.

Atypische held

Hij zoekt geen gerechtigheid. Dat laat hij over aan de rechtbank. Als speurder wil Maigret de ander vooral begrijpen. Zijn superkrachten zijn luisteren en observeren. Hoewel hij commissaris is, schaduwt hij verdachten en loopt hij cafés binnen voor informatie. Zijn wereld is die van de gewone man met zijn gebreken en zwakheden.

Bij het begin van een onderzoek verwerpt hij geen enkele hypothese. Voor zijn beroemde methode Maigret zakken buitenlandse collega’s af naar de lichtstad, zodat ze hem in actie kunnen zien. Maigret is veeleer een ambtenaar, weliswaar een atypische: hij houdt niet van papierwerk en vergaderingen. Niet alleen Maigret, ook de verhalen over hem zijn atypisch. Naast andere detectives valt een Maigret op door de sfeer, de karakterisering en het beperkte plot. Toch zijn ze spannend. Simenon had daar zo zijn technieken voor. 

Populaire held

De eerste Maigret schreef Georges Simenon in 1930. ‘Pietr-le-Letton’ was overigens het eerste boek waarvoor Simenon geen pseudoniem gebruikte; hij vond het goed genoeg om er zijn eigen naam onder te zetten. Vier jaar later kwam er een voorlopig einde aan de reeks. Simenon wou zich vooral toeleggen op roman durs, zijn literair werk. Maar de Maigrets verkochten beter. Dus begon Simenon vanaf 1940 opnieuw Maigrets te schrijven. Bovendien steeg met het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog de behoefte aan ontspanningslectuur. In totaal schreef Simenon 75 romans en 28 kortverhalen over de populaire commissaris. Zijn allerlaatste boek in 1972 was een Maigret: Maigret et monsieur Charles. 

De bioscoop- en filmheld

Regisseurs en producten zagen snel brood in de verfilming van de Maigrets. Tussen 1932 en 1945 verschenen de eerste films. Volgens Maigret-kenners beïnvloedde de vertolking van Jean Gabin tussen 1958 en 1963 Simenon bij het verder uitwerken van zijn held. Vanaf de jaren 60 tot nu zijn er al verschillende televisieseries geweest.

Van links naar rechts: Jan Teulings (Nederlandse Maigret-acteur), Georges Simenon, Gino Cervi (Italiaanse Maigret-acteur) en Rupert Davies (Britse Maigret-acteur) in het Amstelhotel te Amsterdam. De Franse acteur Jean Gabin als Maigret.

De foto bij dit blog komen van Wikimedia Commons en zijn in het publieke domein. Voor het blog gebruikte ik verschillende internetbronnen, waaronder Wikipedia.

by daniellecobbaertbe

Fictieve held: Michael Strogoff

Hoewel hij niet de bekendheid heeft van een Phileas Fogg of een kapitein Nemo kennen liefhebbers van Jules Verne hem ongetwijfeld. Net als zijn bekendere collega-helden vindt Strogoff zo nu en dan zijn weg naar de populaire cultuur. 

Wanneer de Tartaren Oost-Siberië onder de voet lopen, vraagt de tsaar aan Strogoff om een brief naar zijn broer, de grootvorst van Irkoetsk te brengen. Ivan Ogareff, een ex-kolonel van het tsaristisch leger helpt namelijk de Tartaren. De grootvorst moet op de hoogte worden gebracht van het verraad van Ogareff. Strogoff mag zijn identiteit niet prijsgeven. Op zijn gevaarlijke tocht krijgt de koerier van de tsaar hulp van een jonge vrouw en twee journalisten die over de oorlog willen berichten.

  • Michael Strogoff
‘Michael Strogoff, beter gekend onder de titel ‘De koerier van de tsaar’ geïllustreerd door J. Férat.

Een buitenbeentje.

Volgens vele is ‘Le Courier du tsar’ (1876) het beste boek, dat Verne ooit schreef. Hoewel sommige het zien als een buitenbeentje in zijn sf-oeuvre, was Verne meer dan een toekomstvoorspeller en sciencefictionschrijver. Naast wetenschap en techniek zijn ook natuur, geografie en politiek terugkerende thema’s bij Verne.

Realistische setting.

Hoewel Verne nooit een bezoek bracht aan Rusland of Siberië, is de beschrijving van de setting realistisch. Pierre-Jules Hetzel, de uitgever van Verne had het manuscript laten nalezen door de Russische schrijver Ivan Toergenjev en de Russische ambassadeur Prins Orlov. Die laatste gaf groen licht voor publicatie. Er stond immers niets in dat de verhoudingen met Rusland in gevaar kon brengen. Na de Frans-Duitse Oorlog (1870-1871) zag de Franse regering Rusland immers als bondgenoot om de groeiende Duitse staat een halt toe te roepen.

Door het verbod om de Russische tsaar te portretteren duurde het tot 1901 vooraleer de Russen het boek mochten lezen. Tsaar Alexander II werd weliswaar niet vernoemd in ‘De koerier van de tsaar’, maar het was duidelijk dat hij model had gestaan.

Strogoff in de populaire cultuur.

De dappere Strogoff met het gouden hart was meteen een lieveling bij de Franse lezers. In 1880 maakte hij succesvol zijn debuut op de bühne. In de twintigste eeuw kon hij een twaalftal keer opdraven in een verfilming. Sinds 2017 is er ook het bordspel Michael Strogoff, waarin spelers om het eerst een boodschap naar de tsaar moeten brengen, terwijl ze hun vijanden moeten voorblijven en elkaar moeten helpen.