Categorie: Boeken

Klassiekers, fictieve helden en spotlight op

Fictieve heldin: Miss Marple

Hoewel zij geen achtergrond heeft in criminologie of politiewerk schittert zij in de ingewikkeldste moordzaken. De meeste van haar collega-speurders vinden gezwind de weg naar de populaire cultuur. Haar filmdebuut liet meer dan 30 jaar op zich wachten en was maar losjes gebaseerd op haar literair leven. 

Hoewel Agatha Christie haar miss Marpleroman ‘The Mirror Crack’d from Side to Side’ (1963) opdroeg aan actrice Margaret Rutherford, kon zij zich niet vinden in Rutherfords bazige en kleurrijke vertolking van Miss Marple. Bovendien weken de films af van de oorspronkelijk bedachte plots.

Vrouwelijke speurneus.

Het personage van miss Marple was een spin-off van de roddeltante van middelbare leeftijd uit King’s Abott, Caroline Sheppard. Hoewel zij maar een klein rolletje had in ‘The Murder of Roger Ackroyd‘ (1926), dacht zij actief mee over wie de misdaad gepleegd had. Dit controversieel Poirot-verhaal vestigde Christies naam als schrijver. Dit boek was ook de basis van de allereerste bewerking van een Christie-verhaal. In het toneelstuk ‘Alibi’ werd de rol van Caroline Sheppard vertolkt door een jonge actrice, een keuze van de regisseur die Christie betreurde. Dit voorval deed Christie besluiten om een stem te geven aan oudere vrouwen. Hoewel vooral vrouwelijke auteurs de dienst uitmaakte in de gouden tijd van het detectivehaal, werden zij en hun mannelijke speurders niet altijd serieus genomen. Reden voor Christie om uit te pakken met een vrouwelijke speurneus. Ook had zij op die manier nog een personage naast haar onuitstaanbare Poirot.

Jane Marple dook voor het eerst op in het kortverhaal ‘The Tuesday Night Club’. Tussen 1926 en 1930 schreef Christie 13 kortverhalen over clubleden die elkaar een whodunit vertellen, en die de andere vervolgens moeten oplossen. Het is altijd Jane Marple met haar ijzersterke logica die de whodunits oplost. In 1930 maakte Jane Marple de overgang naar de roman. Haar romandebuut ‘Murder at the Vicarage’ maakte haar meteen net zo beroemd en bekend als Hercule Poirot. In tegenstelling tot de Belgische detective trekt Jane Marple nooit een verhaal naar zich toe.

Een onzichtbare speurneus.

Tussen 1930 en 1971 schreef Agatha Christie een 20-tal kortverhalen en 12 romans met Jane Marple in de hoofdrol. Het karakter van de 70-plusser verandert aanzienlijk doorheen de jaren. De jaren maken de frêle oude vrijster vriendelijker en moderner. Ook laat zij het loopwerk meer en meer door andere doen. Roddels blijven niettemin belangrijk voor de amateur-speurder die niemand opmerkt.

De televisieserie met Joan Hickson (1984-1992) benadert Christies boeken over miss Marple het dichtst.

 

Voor dit blog gebruikte ik verschillende bronnen, waaronder Wikipedia. De trailer komt van Youtube van het kanaal van Baker & Taylor. 

Roman in de beklaagdenbank.

Tijdloze klassieker:
klassiekers zoals Lady Chatterley’s minnaar zijn baanbrekend. 

Londen, The Old Bailey, 1960. “Geachte leden van de jury. Is dit het soort boek dat u uw vrouw of uw bedienden zou willen laten lezen?” Het boek waar de aanklager naar verwees, was ‘Lady Chatterley’s lover’ van D.H. Lawrence (1885-1930).

Schrijver van pornografie.

Toen D.H. Lawrence in 1930 stierf, kende de publieke opinie hem als een schrijver van pornografie. Lawrence was namelijk een van de eerste Engelse schrijvers die openlijk over seks schreef. Gerechtelijke vervolging bleef niet uit. De schrijver bracht het grootste deel van zijn korte leven dan ook door in het buitenland. Zijn ongedwongen levensstijl inspireerde zijn bekendste en beruchtste werk: ‘Lady Chatterley’s lover’. Lawrence schreef het in 1928 in Italië en liet het daar ook publiceren. In 1929 verscheen de geruchtmakende lady in Frankrijk.

Publicatie in Engeland.

Iedereen die uit Frankrijk of Italië kwam, kon strenge douanecontroles verwachten. Onder geen beding mocht er een ongecensureerd exemplaar van ‘Lady Chatterley’s lover’ Engeland binnengesmokkeld worden. Toen in 1959 de wetgeving op obsceniteit versoepeld werd, besloot Penguin Books om ‘Lady Chatterley’s lover’ in Engeland te publiceren. Uiteraard wou de kroon daar een stokje voor steken! De uitgever kon zich gaan verantwoorden in de rechtszaal. Nochtans was de wet juist versoepeld om literaire werken te beschermen, en om een onderscheid te maken tussen kunst en pornografie. Maar was ‘Lady Chatterley’s lover’ wel een literair werk? Het was aan de fine fleur van de toenmalige literatuurwereld om daar hun licht over te laten schijnen.

‘All hopes of eternity and all gain from the past he would have given to have her there, to be wrapped warm with him in one blanket, and sleep, only sleep. It seemed the sleep with the woman in his arms was the only necessity.”

Het waren overigens niet enkel de spraakmakende seksscènes waarover de kroon en de aanklager viel. Er was ook de kwestie van het klassenverschil. Lady Chatterley begint namelijk een fysieke relatie met de jachtopzichter van haar man, krijgt een kind van hem en scheidt vervolgens om te trouwen met haar grote liefde. Tijdens het proces tegen Penguin Books bleek dat de aanklager het vooral moeilijk had met het overspel van de immorele lady met haar bediende. Zijn uitspraak over vrouwen en bedienden viel slecht bij de publieke opinie. De jury volgde hem niet; zij gaf Penguin Books het recht om ‘Lady Chatterley’s lover’ te publiceren. Op de eerste dag van publicatie verkocht Penguin Books 200 000 exemplaren.

De vrijspraak had verstrekkende gevolgen. Seks was niet langer meer een taboe in de kunst en in de entertainmentindustrie, wat dan weer zijn weerslag had op de Engelse maatschappij. Vooral Londen maakte zich op voor de swingende jaren 60.

Trailer van de televisieserie uit 2015 komt van het YouTube-kanaal van de BBC. Voor dit blog gebruikte ik verschillende bronnen waaronder The Guardian.
De foto bovenaan dit blog komt van Pixabay. 

Fictieve held: Tom Ripley

Vele zijn uitverkoren. Slechts een handvol staat voor een nieuw soort van literaire held. Met Ripley creëerde Patricia Highsmith het prototype van de gewetenloze maar sympathieke moordenaar. Waar hij zich ook begeeft, Ripley raakt er altijd mee weg. 

Lezers vinden hem sympathiek en innemend. Voor critici was hij een psychopaat. Daar was Highsmith (1921-1995) het niet mee eens. Volgens haar verschilde Tom Ripley niet zo veel van de rest van de mensheid. Ripley is overigens geen crimineel, hij houdt niet van moorden. Als hij moordt, is het uit puur zelfbehoud. Elke man zou in zijn geval hetzelfde doen.

De anti-held.

Toen hij zijn literair debuut maakte in ‘The Talented Mr Ripley’ (1955) scharrelde hij aanvankelijk zijn kostje bijeen als oplichter in New York. Maar dan kwam de scheepsmagnaat Herbert Greenleaf op zijn pad. Greenleaf betaalde hem gul om zijn zoon, Dickie op te sporen. Ripley vond Dickie in Italië. Dickies luxeleventje stak hem meteen de ogen uit. Zo’n leventje wou hij ook, hier had hij altijd van gedroomd. Hij vermoordde de jonge man en nam zijn plaats in. Nadat hij Dickies erfenis in zijn eigen zak gestoken had, vluchtte hij naar Griekenland. Wat hij wou, had hij verkregen. Dat daar iemand de dupe van werd, was niet zijn schuld.

Vanaf het tweede boek in de vijfdelige serie is Ripley getrouwd. Hij adoreert zijn vrouw en woont met haar op een landgoed in Frankrijk. Zijn Franse schoonfamilie is niet geïnteresseerd in hoe hij aan zijn geld kwam. Uiteraard komt Ripley dit goed uit. Hij verdient nu zijn kost met het vervalsen van kunst. Verder houdt hij zich bezig met tuinieren en het bespelen van de klavecimbel. Telkens wanneer hij het risico loopt om ontmaskerd te worden, komt hij in actie. Hoeveel doden hij uiteindelijk maakt, weet hij niet. Het interesseert hem niet. Van nare dromen of een slecht geweten heeft hij geen last. Hij is immers de anti-held, die willens en wetens de moraal schendt.

Naast Matt Damon werd Tom Ripley ook gespeeld door John Malkovich, Dennis Hopper en Alain Delon.

Bron trailer: YouTube
Voor mijn blog gebruikte ik verschillende internetbronnen, waaronder Wikipedia.