Categorie: Boekrecensies

Recensies van gelezen boeken

De geesten van Hill House van Shirley Jackson

recensie (2) (1)

Wat er leefde, leefde er alleen.

Heel zijn leven was doctor John Montague op zoek naar een spookhuis. Tot hij hoorde over Hill House. Aanvankelijk was hij sceptisch, vervolgens hoopvol en dan niet meer te stuiten. Alleen wou hij zijn intrek niet nemen in Hill House, hij had assistenten nodig. Dus ging hij op zoek naar mensen, die ooit bij abnormale gebeurtenissen betrokken waren. Twaalf schreef hij aan, vier reageerden. Uiteindelijk bleven er twee vrouwen over: Theodora en Eleanor. Naast de vrouwen is er Luke Sanderson. Hij is de neef van de eigenaresse van Hill House en de doctors derde assistent. Tijdens hun verblijf in Hill House krijgt het huis langzaam grip op de doctor en zijn assistenten.

Wie een verhaal verwacht in de trant van ‘De vrouw in het zwart’ komt bedrogen uit. Jackson hoefde er geen spook bij te halen om haar horrorverhaal te vertellen. Toch gebeuren er rare dingen in ‘De geesten van Hill House’, zoals een onverklaarbare kou en gebons tegen muren en deuren. Volgens de schrijfster is het huis gestoord. Volgens mevrouw Montague, die halverwege het verhaal opduikt, heeft het huis geesten. Toch is Eleanor gelukkig in Hill House. Het huis is goed voor haar.

Er valt behoorlijk wat te vertellen over Eleanor Vance en het lot dat Jackson voor haar in petto had. Stephen King analyseerde het verhaal in ‘Danse Macabre’, een non-fictieboek waarin hij het heeft over de verhalen die hem beïnvloed hebben. King is maar een van de vele met een eigen analyse van Jacksons horrorverhaal. Je kan Kings analyse lezen in het nawoord van Bertram Koeleman.

Ik lees in ‘De geesten van Hill House’ vooral een mislukte poging tot emancipatie van een jonge getraumatiseerde vrouw, die zich probeert los te maken van haar leven voor Hill House. Haar verhaal wordt subliem verteld. De zinnen in ‘De geesten van Hill House’ weten alle emoties te bespelen. Inhoudelijk zijn er parallellen tussen Eleanors leven, wat er gebeurt in Hill House en wat er speelde tussen de oorspronkelijke bewoners van het gestoorde huis. Evengoed zijn er veel tegenstrijdigheden. Het verhaal eindigt zoals het begon: met de beschrijving van Hill House.

“Hill House zelf stond eenzaam tegen de heuvels, en hield het duister in zich opgesloten. Het stond er al tachtig jaar en zou er nog tachtig jaar kunnen blijven staan. De muren binnen waren nog kaarsrecht, de stenen sloten netjes op elkaar aan, de vloeren waren solide en de deuren hingen strak in hun posten: de stilte drukte gestaag tegen het hout en de stenen van Hill House en wat er leefde, leefde er alleen.”

Geest van Robert Harris

recensie (2) (1)

Het gevaarlijke leven van een politieke spookschrijver.

Tien miljoen dollar betaalde de Amerikaanse uitgever Marty Rhinehart voor de memoires van Adam Lang. Hij stelde twee voorwaarden: het boek moet binnen de twee jaar in de winkels liggen, en de ex-premier van Engeland moet uitgebreid ingaan op de oorlog tegen het terrorisme. Een naaste medewerker van Lang, Michael James McAra zette zich aan het werk. Het werk vlotte slecht. Het zag er naar uit dat McAra de deadline niet ging halen. Rhinehart stelde uiteindelijk zijn vakantiehuis op Martha’s Vineyard ter beschikking, zodat MacAra daar met Lang ongestoord kon werken. Als MacAra verongelukt, zit Lang met een probleem. Wie gaat er verder werken aan zijn memoires? Zoals altijd was het Rachel, zijn vrouw die de oplossing aanreikte. Zij zei: “Herinner je je de memoires van Christy Costello? Zijn ‘ghost’ moet jouw memoires schrijven.” En zo geschiedde.

‘Geest’ vertelt het verhaal van Adam Langs nieuwe ghostwriter vanuit zijn perspectief. De anonieme ghostwriter komt al meteen in het oog van een mediastorm terecht. Lang is namelijk aangeklaagd voor oorlogsmisdaden. Terwijl Lang steun zoekt bij de Amerikaanse regering probeert zijn ghostwriter een boek te maken van het gortdroge manuscript dat zijn voorganger achterliet. Van zijn opzet om zijn opdrachtgever te interviewen komt weinig terecht. Daarenboven stoot hij al snel op kleine onwaarheden. Onwaarheden die leiden naar dodelijke geheimen.

‘Geest’ veroorzaakte bij publicatie in 2007 in het Verenigd Koninkrijk een relletje. Het boek verscheen niet lang nadat Tony Blair Downing Street verliet. Net als Adam Lang werd Tony Blair van oorlogsmisdaden beschuldigd en sloot hij een alliantie met de VS in de strijd tegen de terreur.

Harris geeft zijn eigen fictieve, maar plausibele verklaring in ‘Geest’ over die alliantie van Adam Lang, alias Tony Blair met de VS. Harris was trouwens een goede vriend en vertrouweling van Tony Blair, tot Blair besloot om samen met de VS de Iraakse dictator Saddam Hoessein ten val te brengen. ‘Geest’ zal hen niet terug bij elkaar gebracht hebben, hoewel Harris ooit liet optekenen dat Blair er de humor zou van inzien. ‘Geest’ zit overigens vol met zwarte humor. Het einde is sinister, maar briljant. Voor diegene die het niet begrepen hebben op gladde politici biedt ‘Geest’ een boeiende inkijk in het metier van de spookschrijver.

Hart der duisternis van Joseph Conrad

recensie (2) (1)

Over de duistere kant van de mens.

In opdracht van de Belgische handelsmaatschappij moest Marlow op zoek naar meneer Kurtz. Kurtz was hun succesvolste ivoorhandelaar. De maatschappij had echter al lang niets meer van hem gehoord. De tocht per stoomboot naar Kurtz naar het donkere hart van Congo-Vrijstaat was een ware nachtmerrie. Toen Marlow Kurtz vond, lag die op sterven. Wat een monster was die Kurtz! Afgrijselijk.

“Maar we kunnen niet om het feit heen dat meneer Kurtz de Maatschappij meer kwaad dan goed had gedaan. Hij heeft niet begrepen dat de tijd voor hard optreden nog niet daar was.”

Conrad baseerde zijn novelle ‘Hart der duisternis’ losjes op zijn reis naar Congo-Vrijstaat in 1890. Een reis die Conrad, net als Marlow, bijna fataal was geworden. In Congo-Vrijstaat hoorde Conrad verhalen over wreedheden en was hij zelf getuige van barbaarse praktijken. ‘Hart der duisternis’ is echter niet alleen een tijdsdocument over de wantoestanden in het toenmalig privé-bezit van Koning Leopold II, maar ook een parabel over de duistere kant van de mens.

‘Hart der duisternis’ is controversieel. De Nigeriaanse schrijver Achebe noemde het racistisch. De zwarte inboorlingen worden immers stereotiep neergezet en ze staan symbool voor de mens zonder beschaving. Kurtz’ barbarij komt door de barbaarse en duistere omgeving waarin hij zich bevindt. Toch is ras allesbehalve zwart-wit in ‘Hart der duisternis’. Hoewel Conrad een authentiek portret gaf over hoe in zijn tijd naar ras werd gekeken, was hij kritisch. Hij stelde zich vragen bij de ideeën over ras en imperialisme. Hiermee was Conrad zijn tijd ver vooruit.

Op de vraag waarom hij een racistisch werk als ‘Hart der duisternis’ las, antwoordde de jonge Obama: “Het leert me iets over witte mensen. Het gaat niet over Afrika en over Afrikanen, maar over de man die het schreef. Het gaat over een manier van kijken naar de wereld.” Conrads witte mens huivert immers bij de menselijkheid van de zwarte, bij de gedachte aan verwantschap. Het is ook een horrorverhaal. De voortvarende Kurtz moet uiteindelijk de duimen leggen voor de onzichtbare wildernis.

Voor een novelle is ‘Hart der duisternis’ bijzonder complex. Er is trouwens geen enkel werk in de literatuur dat zo geanalyseerd is dan ‘Hart der duisternis’! Het afgelopen jaar las ik het 2 keer in 2 verschillende vertalingen, en het is alsof ik 2 verschillende boeken heb gelezen. Bij het eerste boek was ik verliefd op het taalgebruik. Dat vond ik minder terug in de tweede vertaling van Bas Heijne. Toch geef ik de voorkeur aan die laatste. Het bracht de ideeën en het cynisme van Conrad beter naar voren.

Heart of Darkness, 1902