Categorie: Boekrecensies

Recensies van gelezen boeken

De informanten van Juan Gabriel Vásquez

Herinneringen zijn niet publiek.

“Herinneringen zijn niet publiek, Gabriel. Dat hebben Sara en jij niet begrepen. Jullie hebben zaken in de openbaarheid gebracht die veel mensen wilden vergeten. De zwarte lijsten, Hotel Sabaneta, de informanten. Allemaal woorden die veel mensen uit hun vocabulaire hadden geschrapt, en dan kom jij, de held in het verhaal, laten zien hoe dapper je bent door dingen op te rakelen die de overgrote meerderheid liever laat rusten.” Het thema van Gabriel Santoro’s boek leek onschuldig: het leven van de Duits-joodse Sara Gutermann, die kort na de Tweede Wereldoorlog naar Colombia emigreerde. Maar ‘Een leven in ballingschap’ viel in slechte aarde bij zijn vader. Hij publiceerde een venijnige recensie, die hij ondertekende met GS. De bekende professor in de retorica had zijn enige zoon immers zijn eigen voornaam gegeven.

Na die recensie verstreken drie jaar vooraleer vader en zoon elkaar weer zagen en spraken. De jonge Gabriel hoopte op een rechtzetting van het pijnlijke verraad, maar zijn vader had een verstopte slagader en moest onmiddellijk geopereerd worden. Na de operatie groeiden vader en zoon weer naar elkaar toe. Vaders foute woorden van weleer werden definitief rechtgezet. Elke zondag nodigde Sara Gutermann hun uit. Sara was een huisvriendin. Zij kende de oude Gabriel al als jongen en bleef bevriend met hem. De jonge Gabriel had haar altijd gekend en haar verhalen gehoord.

Een kleine maand na zijn operatie verongelukte de oude Gabriel. Zijn vriendin, Angelina, getuigde toen in een televisieshow hoe laf de eminente professor was geweest tijdens de Tweede Wereldoorlog. Sara had weet van die laffe daad, maar voor de jonge Gabriel kwam het als een verrassing. Hij schreef er een boek over. Maar na het schrijven van zijn boek stopte het verhaal nog niet. Want er was nog een informant voor de schrijver-journalist.

Met ‘De informanten’ vertelt de Colombiaanse auteur Vásquez niet enkel een verhaal over een vader en een zoon, maar ook een verhaal over hoe de Tweede Wereldoorlog het leven van de Colombianen binnendrong. Vásquez’ roman heeft minpunten. Zo zakt het verhaal naar het einde toe in. De scène tussen de jonge Gabriel en Angelina komt niet geloofwaardig over. Bovendien kom je niet te weten waarom de oude Gabriel de vader van zijn beste vriend verraadde. Qua thematiek is ‘De informanten’ interessant. Bijzonder is ook de opbouw van het boek. Het verhaal is in een soepele stijl geschreven, waardoor het vlot weg leest. Kortom: ‘De informanten’ is geen hoogvlieger, maar gewoon een goed boek.

Annie Dunne van Sebastian Barry

Eenvoudig verhaal met diepgang.

Als kind had zij polio. Zij hield er een bochel aan over. Zij had graag willen trouwen en kinderen krijgen, maar omwille van haar bochel wou niemand haar. Toen haar zus Maud krankzinnig werd, stond zij in voor de zorg van haar neefjes. Nadat haar neefjes het huis uit waren en haar zus gestorven was, zette haar schoonbroer Matt haar buiten. Hij wou hertrouwen. Gelukkig kon Annie terecht bij haar ongetrouwde nicht, Sarah Cullen. Zij ruilde Dublin in voor het landelijke Kelsha. De boerderij, waar zij met Sarah woont, is niet groot maar er is altijd veel werk voor de twee oude dames. Bij de buren is Annie niet geliefd. Haar vader werkte namelijk voor de Engelsen.

‘Annie Dunne’ is een heel intimistisch verhaal over een zestigjarige vrouw, die door het leven niet vriendelijk behandeld is geweest. Haar verhaal speelt zich af in een zomer. Tijdens die zomer komen een jonge achterneef en achternicht logeren. De komst van de kinderen komt Annie goed uit. Het is haar kans op geluk. Maar hoelang zal haar geluk nog duren? De kinderen blijven immers niet voorgoed bij hen. Zodra hun ouders gesetteld zijn in Engeland, komen ze de kinderen halen. Wat gaat er dan met Annie gebeuren? Sarah gaat hoogstwaarschijnlijk trouwen. Als zij trouwt, zal er geen plek meer zijn voor Annie. Zal zij net als haar vader eindigen in het armenhuis? Alleen en vergeten?

Als je van een eenvoudig verhaal met diepgang houdt, dan ga je genieten van ‘Annie Dunne’. Het verhaal komt traag op gang, maar verovert gestaag je hart. Voor de liefhebber van mooie zinnen is het een feest voor de zinnen. De beschrijvingen van het landelijke Ierland tijdens de jaren vijftig passen namelijk perfect bij Barry’s poëtische taal. Net als Annies mijmeringen over de tijd, die veel te snel gaat. Annie Dunne is overigens gebaseerd op een oudtante van Barry. Barry werkt immers aan een reeks onafhankelijk van elkaar te lezen romans over zijn familie. Zo gaat ‘In het beloofde land‘ over Annies zus in Amerika en ‘Een lange, lange weg’ over haar broer.

“De laatste tijd word ik naar het eind van de dag toe steeds langzamer, als een aftandse klok. Mijn bewegingen worden trager en ik reik over tussenruimten heen om mijn energie te sparen. Zelfs mijn woorden worden langgerekter.”

 

Oorspronkelijke titel: Annie Dunne
Jaar van publicatie: 2002

Volgspot van Joseph O’Connor

Het verhaal van Molly Allgood.

Op een dag nadat er een zware storm over Londen is geraasd, zoekt een oudere bedronken vrouw haar weg door de stad. Haar hoofd zit vol met herinneringen aan mooie en treurige momenten. Zij heeft heel wat verdriet in haar leven gekend. Haar verloofde stierf niet lang na hun verloving. Haar eerste man stierf onverwachts en haar tweede huwelijk liep spaak. De Eerste Wereldoorlog eiste het leven van een van haar broers, de Tweede die van haar zoon. De ooit zo beroemde actrice, Maire O’Neill (1885-1952), speelt nog wel rolletjes, maar haar gloriedagen zijn voorbij. Toch houdt een onbedwingbare levensdrift haar op de been.

Onder acteurs en actrices is zij geen onbekende. Zij is immers de muze geweest van de grote toneelschrijver John Millington Synge (1871-1909). Haar artiestennaam nam zij aan om zich te onderscheiden van haar acteerde zuster Sarah Allgood. Het was dankzij Sarah dat zij een figurantenrol mocht spelen in de Abbey Theater in Dublin. Haar rol als figurante ging niet onopgemerkt voorbij. Zij had de aandacht getrokken van John Millington Synge. Zij was immers mooi. Aan mannelijke aandacht had zij geen gebrek. Zij was ook een begaafde actrice. Voor haar schreef Synge de rol van Peheen in ‘The Playboy of the Western World’ (1907).

Synges familie en vrienden bezagen zijn relatie met Molly met argusogen. Niet alleen was hij ouder, hij kwam ook uit een gegoede Protestantse familie. Zij kwam uit een arme Katholieke arbeidersfamilie. Hij was een gevoelige introverte ziel. Zij had een vurig en rebels karakter. Ondanks de verschillen en de tegenkantingen verloofde hij zich met Molly. Een paar maanden na hun verloving stierf hij aan de ziekte van Hodgkin. Zijn familie liet al haar brieven aan hem vernietigen en schilderde hun relatie af als een affaire. Pas vele decennia later kreeg Molly Allgood de erkenning dat zij John Millington Synges grote liefde was geweest. Zij was dus niet zijn snol geweest. Noch speelde zij met Peheen een snol, want ‘The Playboy of the Western World’ had intussen een andere status gekregen, namelijk die van een meesterwerk.

Joseph O’Connor betoont zich een virtuoos schrijver in het fictieve komische en lyrische ‘Volgspot’, dat sterk afwijkt van de historische feiten. Net als in James Joyce ‘Ulysses’ volg je de oudere Molly  in een tijdspanne van een etmaal. Op het einde van het verhaal besef je dat hij Molly liet schitteren in haar laatste rol, want op het einde van het etmaal wacht haar de Dood. Voor Molly’s herinneringen en tocht doorheen Londen gebruikte O’Connor het jij-perspectief, terwijl hij voor het gedeelde verleden met Synge, het hij-perspectief gebruikte. Het geheel is caleidoscopisch. Een aanrader.