Vonneguts Dresden-roman.

Februari 1945. De geallieerde luchtmacht bombardeert de Duitse stad Dresden. In 3 dagen tijd voeren ze 4 bombardementen uit. De vuurstorm, die ontstaat door de bommenregen, herleidt de oude binnenstad tot as en puin. De menselijke tol is hoog, met 25.000 doden en 30.000 gewonden. Voor het opruimen van de menselijke restanten zetten de autoriteiten krijgsgevangenen in.

Een van die krijgsgevangenen is de 22-jarige Amerikaanse soldaat Kurt Vonnegut (1922 – 2007). Hij heeft het bombardement op Dresden, doorgebracht diep onder de grond, omringd door dierenkadavers, op een plek die Slachthof Fünf heet.

Maart 1969. De roman Slaughterhouse-Five, or The Children’s Crusade (Slachthuis Vijf, of de Kinderkruistocht) schiet naar de top van de The New York Times Best Sellers List en groeit uit tot een cultklassieker. Van de ene op de andere dag is de 46-jarige schrijver Kurt Vonnegut een icoon.

Het onzegbare moest eruit.

Toen Vonnegut na de bevrijding terugkeerde naar de Verenigde Staten, trouwde hij, kreeg hij kinderen en werkte hij voor General Electric. In 1950 besloot hij voluit te gaan voor een carrière als schrijver; Schrijven ging hem namelijk goed af.

Niet lang na zijn terugkeer uit Duitsland schreef hij over wat hij in Dresden gezien en beleefd had. Doorheen de jaren schreef hij 5.000 pagina’s vol over Dresden, maar omdat het geschrevene hem niet beviel of gewoonweg niet voor publicatie bestemd was, gooide hij het weg. Dresden bleef hem achtervolgen. Het onzegbare moest er uit. Maar dat zou meer dan 20 jaar duren.

Vonneguts Dresden-roman.

Tot zijn zesenveertigste was Kurt Vonnegut voornamelijk een schrijver van korte sciencefictionverhalen voor tijdschriften. In het sciencefictiongenre kon hij zijn pessimisme kwijt. Ook had hij vijf romans geschreven. Die romans waren positief onthaald door critici, maar het commerciële succes bleef uit. Maar toen zag zijn Dresden-roman het levenslicht en zou niets meer hetzelfde zijn voor Vonnegut.

In Slaughterhouse-Five wist hij – met succes – sciencefiction te verbinden met zijn eigen geschiedenis. Tegelijkertijd erkende hij met humor en cynisme dat de realiteit opgeroepen in het verhaal een illusie is. Het verhaal dat hij vertelt, is min of meer echt gebeurd.

Billy, het hoofdpersonage in Slaughterhouse-Five, overleeft het bombardement op Dresden. In 1969 wordt Billy ontvoerd door aliens, die hem leren om alleen de gelukkige momenten van zijn leven te beleven. Maar Billy is getraumatiseerd. Telkens als het minder goed gaat in zijn leven, herbeleeft hij zijn herinneringen aan zijn tijd als krijgsgevangene in Duitsland.

Wapen voor de tegenstanders van Vietnam.

Doordat Vonnegut in zijn roman de romantisering van de Tweede Wereldoorlog met de brute realiteit in Vietnam vergeleek, werd Slaughterhouse-Five gelezen als een kritiek op de Vietnamoorlog (1955 – 1975). Het duurde niet lang of Slaugherhouse-Five groeide uit tot een cultklassieker.

The Moratorium to End the War in Vietnam op 15 oktober 1969 bracht miljoenen Amerikanen op straat. Hevige debatten over de rol van de VS in interne mondiale conflicten verdeelden de samenleving.

Voor de tegenstanders van de Vietnamoorlog was Slaughterhouse-Five, or The Children’s Crusade een weerspiegeling van hun gevoelens van machteloosheid. Oorlog is niet heroïsch, maar juist chaotisch, absurd en destructief.

Ook maakt de subtitel van Vonneguts Dresden-roman duidelijk dat het voornamelijk 18-jarigen zijn die de wapens moeten opnemen en ten strijde moeten trekken. En laat het nu net die jonge mensen zijn, die protesteerden tegen de Vietnamoorlog.

So it goes.

Kurt Vonnegut had een moeilijke relatie met de succesvolle ontvangst van zijn roman Slaughterhouse-Five. Aan de ene kant was hij dankbaar dat zijn boek een stem gaf aan de absurditeit en wreedheid van oorlog. Aan de andere kant was hij sceptisch over de invloed ervan. Want oorlog heeft altijd bestaan en zou blijven bestaan volgens de schrijver.

Net als censuur. Slaughterhouse-Five wordt met de regelmaat van de klok geweerd uit schoolbibliotheken in de VS. Dit vanwege de expliciet seksuele scènes, geweld en obscene taal. Want behoudsgezind Amerika was en is nog altijd niet te spreken over Vonneguts klassieker.

Nothing happened that night. It was the next night that about one hundred and thirty thousand people in Dresden would die. So it goes. (*)