Leven van strijd en innovatie.

In mei 1940 marcheerden Duitse soldaten in de straten van Nederland en België. Wat als zij in de straten van Engeland zouden marcheren? Virginia Woolf, een bekende criticus van het fascisme, en haar Joodse echtgenoot Leonard zouden onder een naziregime onzeker zijn van hun leven of vrijheid. Ze besloten samen een einde aan hun leven te maken als Duitsland Groot-Brittannië zou binnenvallen. Het gif dat ze daarvoor zouden gebruiken, stond klaar in hun garage.

Net geen jaar later, op 28 maart 1941, verliet Virginia Woolf hun woning. Haar vrees voor een ernstige depressieve stoornis, waarbij ze weer stemmen zou horen, was groot. Lezen of schrijven zou weer voor lange tijd onmogelijk zijn.

Omringd door kunstenaars en schrijvers.

Virginia Woolf werd op 25 januari 1882 geboren in een nieuw samengesteld gezin. Haar moeder, Julia Jackson, had drie kinderen uit haar eerste huwelijk, terwijl haar vader, Leslie Stephen, een dochter had uit zijn eerste huwelijk. Samen kregen Leslie en Julia vier kinderen, waarvan Virginia de jongste was.

Niet alleen groeide Virginia op in een groot, maar ook in een rijk en intellectueel gezin, dat veel contacten had met kunstenaars en schrijvers. Leslie Stephen was trouwens een bekende letterkundige.

Onder de indruk van het werk en de rijk gevulde bibliotheek van haar vader wist Virginia al op jonge leeftijd dat ze schrijfster wilde worden. Dit was geen evidente keuze voor een meisje in het Engeland van koningin Victoria. Van een vrouw werd verwacht dat ze het huishouden bestierde. Maar Virginia dacht daar anders over.

Haar mentale strijd.

Op haar dertien jaar, na de dood van haar moeder Julia, kreeg Virginia haar eerste depressie. Negen jaar later, bij de dood van haar vader aan kanker, kreeg ze een tweede maal te maken met psychische problemen.

Die psychische problemen zaten in de familie: haar vader was na de dood van zijn vrouw, weggezonken in een zware depressie. Bovendien had Virginia een trauma overgehouden aan het seksuele misbruik van haar stiefbroers. Het vroege overlijden van haar moeder en vader hakte er zwaar in. En dan waren er nog de sociale beperkingen vanuit de maatschappij, die zorgden voor extra stress en isolatie.

Na de dood van haar vader verhuisden Virginia, haar zus en broers naar Bloombury, een wijk in Londen. Net als vader Leslie hielden Thoby en Vanessa Stephen salons, waarop intellectuelen en kunstenaars kwamen.

Virginia was vooral dankbaar voor de salons van haar zuster Vanessa. Tijdens deze bijeenkomsten kon ze intellectuele discussies houden. Rond deze tijd begon Virginia bijdragen te leveren aan kranten en tijdschriften. Op haar debuutroman was het nog lange tijd wachten: die kwam er pas in 1915, zo’n tien jaar later.

Leonard Woolf: haar steun en toeverlaat.

Op 10 augustus 1912 trouwde ze met Leonard Woolf, een journalist en linkse politicus. Leonard was een vriend van haar broer Thoby. Virginia en Leonard hadden elkaar in 1904 leren kennen op een diner.

Leonard Woolf had zijn aanzoek in januari 1912 gedaan, maar zij aarzelde en kreeg opnieuw last van een depressie. Zelf voelde ze zich fysiek niet aangetrokken tot Leonard. Toch stemde ze vier maanden later in met een huwelijk. Zijn liefde voor haar was voor Virginia uiteindelijk doorslaggevend in haar keuze.

Hoewel ze op 9 september 1913 een eerste zelfmoordpoging deed, beschreef Virginia haar huwelijk met Leonard als gelukkig. Hij tolereerde haar koelheid en toonde begrip voor haar relaties met vrouwen.

Twee jaar na haar romandebuut met ‘The Voyage Out’ (1915) begonnen ze samen een uitgeverij. Drukken was aanvankelijk een hobby, maar groeide uit tot een onderneming, waarin ook Virginia’s zus Vanessa actief was. Het oprichten van Hogarth Press gaf Virginia en Leonard de vrijheid om hun eigen werk en dat van hun vrienden en collega’s uit te geven. Die professionele samenwerking versterkte bovendien hun huwelijksband.

Schrijven: therapeutisch en stressvol.

Haar werk voor de uitgeverij zorgde voor afleiding tijdens het schrijven, dat ze als stressvol ervoer. Ze dacht vaak dat haar werk niet goed genoeg was en die angst leidde tot nieuwe mentale problemen en depressies. Ze wilde innovatief zijn in haar schrijven en experimenteren met de structuur van haar romans. Die creatieve druk was uiteraard nefast voor haar al zwakke mentale gezondheid. Toch slaagde ze erin om enkele van de meest invloedrijke romans van de twintigste eeuw te schrijven, zoals Mrs Dalloway (1925) en To the Lighthouse (1927). Want schrijven hielp haar bij het verwerken en begrijpen van haar mentale gezondheid.

Zo verkende ze in Mrs Dalloway de innerlijke levens van haar personages en de impact van trauma en mentale gezondheid. Via haar personage Septimus Warren Smith, een oorlogsveteraan, weerspiegelde Virginia Woolf haar eigen worstelingen met depressie en psychische problemen.

Voldoening in haar werk als uitgever.

Na het creatieve proces moest ze vaak een pauze nemen en zocht ze steun bij Leonard en hun vrienden. Tijdens het creatieve proces moedigde haar man haar aan en zorgde hij voor een rustige omgeving. En gelukkig was er de uitgeverij. Hier vond Virginia voldoening in haar werk. Haar werk voor de uitgeverij bestond voornamelijk uit het lezen van nieuwe manuscripten en het ontdekken van nieuw schrijverstalent.

Hogarth Press publiceerde werken van een aantal invloedrijke en bekende auteurs, zoals T.S. Eliot, E.M. Forster en Katherine Mansfield. Met hun uitgeverij promootten ze modernistische literatuur en psychoanalytische werken. Zo vertaalden ze het werk van Sigmund Freud in het Engels; ze waren daarmee een van de eerste uitgevers van Sigmund Freuds werk in het Angelsaksisch taalgebied.

Toen Engeland in 1939 de oorlog verklaarde aan nazi-Duitsland beslisten Leonard en Virginia Londen te verruilen voor het platteland. Een paar keer per week gingen ze naar Londen voor hun uitgeverij. Maar toen de Duitsers Londen bombardeerden, moesten ze de reis naar Londen noodgedwongen staken.

Haar nalatenschap: Woolf de vernieuwer.

Na het schrijven van ‘Between the Acts’ in 1941 werd het Virginia te veel. Ze zakte weg in een diepe depressie en dacht weer aan zelfmoord.

Op 28 maart 1941 vond Leonard Woolf een afscheidsbrief van zijn vrouw. Zij had zichzelf intussen verdronken in de rivier de Ouse, nabij Rodmell. Haar lichaam werd pas op 18 april 1941 gevonden. Virginia Woolf was 59 jaar.

Haar nalatenschap leeft voort in haar baanbrekende romans en essays, die nog steeds lezers en schrijvers over de hele wereld inspireren. Ze geldt als een van de belangrijkste vernieuwers van de Engelse romankunst van de twintigste eeuw. Ook was zij een van de eerste schrijvers die de onderdrukking van vrouwen in haar romans centraal stelde.