Tag: auteursportret

Schrijfster van Manderley

Young Daphne du Maurier.jpg
Daphne du Maurier (1907-1989)

“Last night I dreamt I went to Manderley again” is een van de bekendste openingszinnen uit de Engelse literatuur. Het komt uit de roman ‘Rebecca’ van Daphne du Maurier. ‘Rebecca’ was een instant succes in 1938. Het ging meer dan een miljoen keer over de toonbank. Ook nu weet de roman vele te boeien. Al generaties lang blijft de lezer trouw aan de onzekere ik-vertelster, die door de rijke Maxime de Winter tot vrouw wordt gekozen. Maar Rebecca, de Winters eerste vrouw begint al gauw het leven van de nieuwe mevrouw de Winter te domineren. Ze mag dan wel dood zijn, Manderley wordt nog steeds geteisterd door haar herinnering.

Opvallend is dat de ik-vertelster in ‘Rebecca’ geen naam heeft. Wat de naam betrof, had du Maurier naar eigen zeggen, geen inspiratie gehad. Intimi wisten beter: de anonieme vertelster was zijzelf. Haar huwelijk met majoor Frederick Arthur Montague Browing was de inspiratie, waaruit ze geput had voor haar studie in jaloezie.

Tommy, zoals du Maurier haar echtgenoot noemde, had haar in 1932 het hof gemaakt. Tommy was een bewonderaar van du Mauriers eerste roman ‘The Loving Spirit’. Het was voor de fan en de schrijfster liefde op het eerste gezicht. Drie maanden later gaven ze elkaar het ja-woord. Wat du Maurier echter niet aanstond, was dat haar echtgenoot al eerder verloofd was geweest. Na haar huwelijk ontdekte du Maurier, dat Tommy de briefwisseling van zijn eerste verloofde had bijgehouden. Het idee dat haar man nog steeds hield van zijn eerste verloofde, Jan Ricardo, liet haar niet los.

Daphne du Maurier's study
du Mauriers schrijfruimte

Door de legercarrière van Tommy waren de echtelieden lange periodes gescheiden. In het begin van haar huwelijk was du Maurier Tommy gevolgd naar Egypte, maar ze miste Engeland al snel. Hoogstwaarschijnlijk miste ze haar rustige schrijfomgeving in Cornwall. Ze had als jonge vrouw Londen verruild voor Cornwall, omdat ze daar naast wandelen, zeilen en zwemmen ook goed kon schrijven. Al sinds haar adolescentie was schrijven voor du Maurier een therapie, een manier om met de realiteit om te gaan. Enkel in de stilte van haar schrijfruimte kon ze haar angst voor de realiteit loslaten.

Hoewel de Browings al jaren hun eigen leven leidden, kwam de dood van Tommy in 1965 hard aan. Een depressie bleef niet uit. Naast haar verdriet was er ook het gegeven van haar tanende creativiteit. Sinds ze ‘Rebecca’ had geschreven, werd du Maurier omschreven als een schrijfster van romantische verhalen, wat haar mateloos irriteerde. Ze kon schrijven wat ze wou, de stempel van romantische schrijfster raakte ze niet kwijt. Vandaag wordt ze vooral bewonderd voor haar genreoverstijgend werk.

Bron eerste foto: Wikipedia.
Bron tweede foto: Wikimedia Commons; auteur martinvl.
Voor het bericht gebruikte ik verschillende bronnen, waaronder dumaurier.org.

Leven om te schrijven

Portrait of Henry James 1913
Henry James (1843-1916) getekend door John Singer Sargent

Met ongeëvenaarde subtiliteit ontrafelde hij de innerlijke conflicten van zijn personages. Alles is nuance bij Henry James, waardoor hij nooit echt populair werd bij een breed lezerspubliek. James heeft niettemin een sterke invloed gehad op de Engelse en de Amerikaanse literatuur vanwege zijn nadruk op de techniek en het vakmanschap van het schrijven. Zo pleitte hij voor tonen, in plaats van beschrijven, zodat de lezer zich nauwer bij het verhaal betrokken voelt.

De schrijver werd op 15 april 1843 geboren in New York in een welvarend gezin, waarin hij de tweede van vijf kinderen was. De opvoeding bestond uit tijd doorbrengen met de intellectuele leiders van die tijd en blootstelling aan de Europese cultuur. Voor zijn achttiende verjaardag had James geleefd in Genève, Londen, Parijs en Bonn. Onderricht kreeg hij via privéleraars. Op zijn negentiende begon James aan een rechtenstudie. Die studie zou hij nooit afmaken, want hij las en schreef veel liever.

De jonge James was heel belezen. Hij las, beoordeelde en bestudeerde de klassieken uit de Amerikaanse, Engelse, Duitse, Franse en Italiaanse literatuur. Russische klassieken las hij in vertaling. In 1864 zag zijn eerste kortverhaal het levenslicht. Zijn eerste roman kwam er in 1875. Van 1875 tot zijn dood schreef James onophoudelijk. Zodra hij een boek af had, begon hij aan het volgende, want de verhalen volgden hem. Hij schreef in verschillende genres: kortverhalen, novelles, romans, (auto)biografieën, reisverslagen en recensies. Tijdschriften konden regelmatig bijdragen verwachten en zijn vele bekende vrienden een stroom aan brieven.

Net als in zijn jeugd pendelde James aanvankelijk tussen Amerika en Europa. In Europa was het makkelijker schrijven voor hem over het thema, dat hem het meest bezighield: de ontwortelde gegoede Amerikaan in Europa. Zijn bekendste roman ‘The Portrait of a Lady’ (Portret van een dame) gaat dan ook over een rijke Amerikaanse op zoek naar haar toekomst in Europa. Vanaf 1876 vestigde James zich permanent in Engeland. In 1915 werd hij Brits staatsburger als protest tegen Amerika’s beslissing om zich afzijdig te houden in de Eerste Wereldoorlog. Ook wou hij zo zijn loyaliteit betonen ten opzichte van het land, dat hem had geadopteerd.

James bleef heel zijn leven vrijgezel. In zoverre we weten had hij nooit een relatie. Over het waarom kunnen we enkel gissen. Leven voor James was onderschikt aan de kunst. Toch maakte hij graag tijd om te socializen met zijn vrienden, vriendinnen en bekenden. Socializen had ook een praktische kant: roddels tijdens etentjes gaven namelijk voeding aan nieuwe verhalen.

Voor dit blog gebruikte ik verschillende bronnen waaronder Cliffnotes. De afbeelding komt van Wikimedia Commons. Ik las en besprak al volgende boeken van Henry James: Daisy Miller en Washington Square. 

 

Kreta’s literaire trots

Op 22 oktober 1988 raakte dertien bioscoopbezoekers gewond bij een brand in de Parijse bioscoop Saint-Michel. De brand was gesticht door een katholieke beweging. Aanleiding voor de brand was de vertoning van Scorseses film ‘The Last Temptation of Christ’ (De laatste verzoeking van Christus). De film was controversieel, net als de roman waarop het gebaseerd was.

Nikos Kazantzakis
Nikos Kazantzakis (1883-1957) won bijna de Nobelprijs Literatuur in 1957. 

‘De laatste verzoeking van Christus’ leidde tot de bijna excommunicatie van Nikos Kazantzakis. In 1955 plaatste de paus het op de index van verboden boeken. En de Grieks-orthodoxe kerk vroeg de Griekse staat om het antichristelijke en beledigend boek te verbieden. Kazantzakis had Jezus van Nazareth namelijk neergezet als een gewone man met angsten, twijfels en lusten.

In zijn romans schreef Kazantzakis vooral over gewone mensen in spreektaal. Voor ‘De laatste verzoeking van Christus’ had ‘Christus wordt weer gekruisigd’ (1952) en ‘Kapitein Michalis’ (1950) al religieuze wenkbrauwen doen fronzen. Vanwege zijn omstreden standpunten en kritiek op de kerk woonde Kazantzakis het grootste deel van zijn leven buiten Griekenland. Geboren was hij overigens op Kreta. Kazantzakis beschouwde zichzelf in de eerste plaats als Kretenzer, dan als Europeaan en kosmopoliet.

Net als Odysseus was Kazantzakis een zwerver. Hij woonde in verschillende landen en reisde veel. Zijn fascinatie voor Odysseus leidde overigens tot een vervolg op Homerus’ ‘Odyssee’. Zijn monumentaal episch gedicht ‘Odyssee’ (1938) bundelde net als in zijn filosofisch werk ‘Ascese’ (1927) zijn belangrijkste levensvisies samen. Van opleiding was Kazantzakis onder meer filosoof. Als filosoof was hij beïnvloed door Friedrich Nietzsche en Henri Bergson.

Door zijn groot sociaal engagement was hij een overtuigd communist. Zo schreef hij enige tijd voor het Russische Pravda. Toch zorgde enkele reizen in de Sovjet-Unie voor ontgoocheling in het staatscommunisme. Naast een fascinatie voor Lenin, het leninisme en het communisme was Kazantzakis gebiologeerd door Confucius, Jezus, Mohammed en Boeddha. Net als de schilder El Greco, ook een Kretenzer, behoorde Kazantzakis tot geen enkele school of stroming.

In 1957 keerde de kosmopoliet terug naar Kreta voor zijn laatste rustplaats. Hoewel hij gelovig was, werd hem geen rustplaats op een kerkhof gegund. In plaats daarvan kreeg hij zijn graftombe op het Martinengo Bastion. De belangstelling voor zijn begrafenis was groot, want voor de meeste Kretenzers en Grieken was hij een nationale held. Kazantzakis’ roman ‘Leven en wandel van Zorbás de Griek’ had immers voor een ware toeristische hype gezorgd. En de internationale erkenning voor zijn literaire werk was groot. Nikos Kazantzakis werd negen keer genomineerd voor de Nobelprijs voor literatuur. In 1957 had hij hem bijna gewonnen. Met slechts 1 punt verschil ging de Nobelprijs voor Literatuur toen naar de Fransman Albert Camus.

Ik hoop niets.
Ik vrees niets.
Ik ben vrij

Uit ‘Ascese’ van Nikos Kazantzakis

 

Voor dit bericht gebruikte ik verschillende bronnen waaronder Wikipedia. De foto van Nikos Kazantzakis komt van Wikimedia Commons en is van het Kazantzakis museum in Iraklion, Kreta.