Roald Dahls schrijverscarrière begon tijdens de Tweede Wereldoorlog. Naam maakte hij met humoristische en macabere verhalen voor volwassenen. Zijn kinderboeken maakte hem wereldberoemd. Zijn kinderboekdebuut was in 1961 met ‘James and the Giant Peach’ (De reuzenperzik). Dahls kinderboeken zijn bijna allemaal klassiekers en zijn meermaals verfilmd.
Onze man in Panama
Vaderlandsliefde was een netelig onderwerp voor Andrew Osnard. Blijkbaar had hij een goed antwoord gegeven, want hij mocht beginnen met zijn opleiding. Hij is nu een spion. Scottie Luxmore heeft al meteen interesse in Andy. Het Iberisch schiereiland en Zuid-Amerika valt onder zijn bevoegdheid en een mannetje dat Spaans spreekt kan hij goed gebruiken.
Op 31 december 1999 loopt het Amerikaans huurcontract voor het Panamakanaal af. Wat gaat Panama met het Panamakanaal doen? Volgens Luxmore gaat het corrupte Panama het kanaal verkopen aan de hoogste bieder. Stel dat Japan het kanaal koopt. Dan zullen de Japanners er niet voor terugdeinzen om een voor een de poten vanonder de stoel van de Britse economie uit te zagen. Aan Andy om de Vrije Wereld te redden.
Wie van de Britse onderdanen in Panama komt in aanmerking voor tipgever? Doopcelen worden gelicht en de keuze valt op Harry Pendel, een respectabele kleermaker. Harry Pendel kleedt immers iedereen in Panama City. Maar Harry is niet zo respectabel als hij laat uitschijnen: hij heeft heel zijn leven verzonnen. Na Andy’s bedreigingen is de keuze voor Harry snel gemaakt. Hij zal Andy de informatie geven die hij wil, in ruil voor geheimhouding over zijn verleden. Bovendien komt Andy’s geld hem goed van pas. Harry doet vervolgens wat hij al heel zijn leven doet: hij verzint verhalen.
“Alles op aarde is waar zolang je het maar met voldoende overgave uit je duim zuigt, en je houdt van degene voor wie het bestemd is!”
Aanleiding voor ‘De kleermaker van Panama’ was ‘Onze man in Havana’ van Graham Greene. Nadat Le Carré Greenes roman had gelezen, liet het concept van een man die geheime gegevens verzint hem niet meer los. ‘De kleermaker van Panama’ werd net als ‘Een volmaakte spion’ een persoonlijk boek voor Le Carré. ‘Een volmaakte spion’ bevat heel wat autobiografische elementen. Zo is de vader van het hoofdpersonage gebaseerd op Le Carrés vader, de oplichter Ronnie Cornwell. In ‘De kleermaker van Panama’ voert Le Carré een hoofdpersonage op dat verhalen verzint, net als een oplichter, een geheim agent of een schrijver. Liegen gaat Le Carré goed af, wat hem van pas kwam in zijn carrière als geheim agent. Als schrijver creëerde hij succesvol een geheime wereld van spionnen en dubbelagenten, die in niets lijkt op de werkelijkheid, maar die wel voor de werkelijkheid doorgaat. Tijdens het schrijven van ‘De kleermaker van Panama’ voelde Le Carré een verwantschap met zijn sympathiek personage Harry Pendel. Ook zijn vader, waarmee hij altijd een getroebleerde relatie had, duikt op als Benny Pendel.
‘De kleermaker van Panama’ is een atypische Le Carré. Meestal worden zijn personages gedwongen om een keuze te maken of worden ze aan het denken gezet, wat leidt tot eerder sombere verhalen, waarin de lijn tussen goed en slecht vaak onbestaande is. Dat is niet het geval bij deze Le Carré. Net als ‘Onze man in Havana’ is ‘De kleermaker van Panama’ een komische thriller. Weliswaar een zwarte komische thriller waarin Harry’s verzinsels dienen voor politieke doeleinden. Terwijl Harry zich schuldig voelt, is schuld wel het laatste wat de opportunistische Andy Osnard voelt.
Oorspronkelijke titel: The Tailor of Panama.
Jaar van publicatie: 1997.
Vraagt een actieve lezer.
‘Nostromo’ kostte Conrad heel wat hoofdbrekens. Na zijn verhalenbundel ‘Typhoon’ vreesde hij dat er niets meer was om over te schrijven. Tot hij een vaag idee kreeg. Als jonge zeevarende man had hij ooit het verhaal gehoord over een man die een lichter vol met zilver had gestolen, terwijl er een revolutie in een of ander Zuid-Amerikaans land aan de gang was. Die anekdote was hij al bijna vergeten, tot hij op het levensverhaal van een Amerikaanse zeeman stuitte. In dat levensverhaal las hij het verhaal over de diefstal, dat hij meer dan 20 jaar geleden had horen vertellen. Een nieuwe roman was geboren. Niettemin aarzelde Conrad. Zuid-Amerika was terra incognito voor hem. Hij moest zich dus inlezen en zijn fantasie aanspreken.
Na 2 jaar te hebben doorgebracht in het fictieve land Costaguana en zijn afvallige provincie Sulaco achtte Conrad zijn roman klaar om los te laten op de wereld. Fervente sf-fans, die de ‘Alien’ filmreeks kennen, kennen allicht de namen Sulaco en Costaguana. In de tijd van de ‘Alien’ filmreeks had ‘Nostromo’ al zijn status van klassieker in de Engelse literatuur ingenomen. Bij publicatie in 1904 kreeg het echter een koele en zelfs vijandige ontvangst. De meeste lezers vonden het maar niets. Met ‘Nostromo’ had Conrad niet het obligate zeeverhaal geschreven maar een politieke roman. ‘Nostromo’ verhaalt namelijk over kleine en grote gebeurtenissen rond de zilvermijn van Sulaco, een splijtzwam in het politiek onstabiele Costaguana. Een van die gebeurtenissen is de diefstal van een lichter vol zilver door de Italiaanse zeeman Nostromo. Hoewel hij zelf belangen heeft, leent hij zich voor het verdedigen van de belangen van de rijken. Daarnaast wordt hij door de armen op handen gedragen.
‘Nostromo’ is een experimentele en originele roman. Aanvankelijk vliegt het verhaal van hot naar haar. Je doet er goed aan om de eerste hoofdstukken 2 keer te lezen, tot je gewoon bent aan de wisselde stijl en perspectieven. ‘Nostromo’ laat je als lezer werken, maar het loont. Je bent in goede handen. Conrad wist wat hij deed. Bovendien is hij een brugfiguur tussen de klassieke en modernistische literatuur. Voor de liefhebber van klassieke literatuur valt er bijgevolg veel te beleven. Conrads klassieker biedt avontuur, prachtige beschrijvingen, doorleefde hoofdpersonages en uitgewerkte bijfiguren. Bovendien waan je je zonder problemen in een Zuid-Amerikaans land. De afscheuring van Sulaco verloopt zonder bloedvergieten. Niettemin krijg je een goed idee van het nutteloze geweld van elke revolutie door de dood van de onfortuinlijke Hirsch. Met onder meer deze scène weet je dat Conrad inderdaad streefde naar onconventionele verbanden en perspectieven. Dat streven hoort thuis binnen de modernistische literatuur. Dit streven geeft ‘Nostromo’ originele en onvergetelijke scènes. Zo speelt het lijk van Hirsch een actieve rol bij een gesprek tussen Nostromo en dokter Monygham.
“In een land waar de mensen
niet voor zichzelf opkomen
is God altijd afwezig.”
Is er eigenlijk wel iets kritisch aan te merken op ‘Nostromo’? Ja! De laatste 2 hoofdstukken zijn afgrijselijk. Over die hoofdstukken was er terecht heel wat te doen in 1904. Critici vroegen Conrad om ze te herschrijven. Wat hij niet deed, en beter wel had gedaan. Vooral omdat het hoofdstuk voor die gewraakte hoofdstukken ijzersterk en subliem is.
Oorspronkelijke titel: Nostromo.
Datum van publicatie: 1904.
