De officier van Robert Harris

De geschiedenis achter de Dreyfus-affaire.

‘De officier’ van Robert Harris gaat over de Dreyfus-affaire. De Dreyfus- affaire is genoemd naar de Frans-joodse officier, Alfred Dreyfus. Dreyfus werd op 15 oktober 1894 gearresteerd als spion voor Duitsland, en veroordeeld tot levenslange gevangenisstraf, uit te zitten op het beruchte Duivelseiland voor de kust van Frans-Guyana. Alfred Dreyfus, is niet de held van Harris’ boek; hij heeft een kleine, haast te verwaarlozen rol. De held van dienst is Georges Picquart.

Terwijl Dreyfus zijn lot onderging, stond officier Picquart voor een morele keuze: de bevelen van zijn superieuren gehoorzamen, of zijn geweten volgen. Als nieuw hoofd van de inlichtingendienst ontdekte Georges Picquart namelijk dat de bewijzen tegen Dreyfus niet alleen indirect waren, maar dat er nog steeds een spion voor Duitsland actief was. Ondanks de waarschuwingen van zijn superieuren, om de Dreyfus-zaak niet terug te openen, zette Picquart zijn onderzoek voort. Voor hij het goed en wel besefte, zat hij echter in dezelfde hachelijke situatie als de zogezegde spion, Dreyfus. En zette hij niet enkel zijn legercarrière maar ook zijn leven op spel.

Robert Harris stelde in een interview dat ‘De officier’ een heel vreemd werk is, waarin niets is bedacht en tegelijkertijd alles. Zijn opzet was om in het hoofd van Georges Picquart te kruipen en om zijn versie van de feiten te geven. Hierin lukt Harris wonderwel. De fictieve feiten, die Harris in de epiloog aanhaalt, lijken onbelangrijk en irrelevant, net als de gaten die Harris moest opvullen. Enkele kleinere subplots leiden naar nergens, maar daar ging ik als lezer aan voorbij. Omdat ik weinig wist over de Dreyfus-affaire noch over de nationalistische en anti-joodse sentimenten op de vooravond van de 20e eeuw, was ‘De officier’ voor mij in de eerste plaats een interessant boek om mijn historische gaten van die periode op te vullen, en de geschiedenis van de 20e eeuw met zijn twee grote oorlogen beter te begrijpen. Los van het informatieve aspect, krijg je in ‘De officier’ de geschiedenis achter de Dreyfus-affaire: de blunders en de reacties op die blunders van de overheid en het leger.

De historische geschiedenis achter de Dreyfus-affaire leest als een spannend verhaal. ‘De officier’ is dan ook een thriller, spionageverhaal en rechtbankdrama. De rechtbankscènes herinnerde me sterk aan ‘Imperium’, Harris’ boek over de Romeinse advocaat en politicus Cicero. Of we nu bij de Romeinen zijn, of in Frankrijk aan het einde van de 19e eeuw, sommige dingen zijn van alle tijden. Lezen over het verleden, dat ondanks zijn setting, toch hedendaags aandoet, daar alleen al zou je ‘De officier’ voor lezen.

Oorspronkelijke titel: An Officer and a Spy.
Datum van publicatie: 2013.