Danielles leeswereld: over de historische roman

Naast boeken bespreken neem ik af en toe ook mijn leeswereld onder de loep. Of sta ik stil bij wat ik momenteel lees. Vandaag heb ik het over het ontstaan van de historische roman naar aanleiding van ‘Ivanhoe van Sir Walter Scott.

In een historische roman is de verhaalstof  gebaseerd op waar gebeurde historische gebeurtenissen en/of op personen die echt bestaan hebben. Voor de romantiek bestonden blijkbaar ook al historische romans, maar het genre kende een ware boom tijdens de romantiek.

Wat is de romantiek? De romantiek was een artistieke, intellectuele en literaire stroming, die zich op het eind van de achttiende en in de negentiende eeuw deed gelden in Europa. Grofweg kan je volgende kenmerken onderscheiden in de literatuur:

Originaliteit: Kunst is het resultaat van de fantasie. In een roman kunnen vanaf dan ook brieven, liederen en gedichten voorkomen. De schrijver houdt zich niet meer aan vormvoorschriften maar creëert een eigen vorm.

Fascinatie voor het onverklaarbare: Kunstenaars krijgen een fascinatie voor het onverklaarbare, het bovennatuurlijke en het onderbewuste. In de literatuur vertaalt dit zich in spoken, levende doden, vampieren, heksen en voorspellingen.

Contrastwerking: Verleden staat ten opzichte van heden, kwaad ten opzichte van goed, zuiverheid ten opzichte van onzuiverheid….Een kind wordt geboren terwijl de moeder sterft.

Geschiedenis: Het verleden, en dan vooral de middeleeuwen, is een onuitputtelijke bron van inspiratie. Ook dat wat in de middeleeuwen werd geschreven wordt herontdekt. Sprookjes nemen een belangrijke plaats in tijdens de romantiek, zo gaan de gebroeders Grimm in Duitsland sprookjes verzamelen en neerschrijven. Schrijvers en kunstenaars zijn gefascineerd door folklore, wat samenhangt met de terugkeer naar het verleden.

Door de belangstelling voor het verleden kent de historische roman een grote vlucht. Een belangrijk schrijver wiens werk veel invloed heeft, is de Schotse schrijver Walter Scott. Zijn bekendste werk ‘Ivanhoe’ is een roman, die nu nog steeds tot de verbeelding spreekt. Scott beïnvloedde latere literaire grootheden als Victor Hugo, Alexandre Dumas père, Aleksandr Poesjkin, Lev Tolstoj en Hendrik Conscience.

‘Ivanhoe’ situeert zich in de twaalfde eeuw in Engeland en kent de tegenstelling: Saksen (=goed) en Normandiërs (= slecht). Elk hoofdstuk begint met een quote uit een middeleeuws werk, meestal van de hand van Shakespeare. In het verhaal komen ook ballades voor.

Ik heb ‘Ivanhoe’ bijna uit. Je mag mijn bespreking verwachten begin mei. Intussen vond ik het opportuun om even stil te staan bij de tijd waarin ‘Ivanhoe’ werd geschreven en het belang van Walter Scott.