Handboek voor Russische militairen

Al wat de de Russische generaal Mikhail Dragomirov schreef in verband met militarisme en oorlogsvoering werd grondig bestudeerd. Dragomirovs kritiek op ‘Voyná i mir’ (Oorlog en vrede) van Lev Tolstoj ging dan ook niet onopgemerkt voorbij. Dragomirov was het weliswaar niet eens met Tolstojs visie over oorlog, hij beval ‘Oorlog en vrede’ aan als een onmisbaar handboek bij elk werk geschreven over de kunst van het oorlog voeren. Ook andere Russische militairen en schrijvers van militaire handboeken staken de loftrompet over de zeer realistische en hoogst kunstzinnige oorlogsscènes van ‘Oorlog en vrede’.

Roman of historisch werk.

Literaire critici hielden zich aanvankelijk op de vlakte. Tot een anonieme recensent zich uiteindelijk uitsprak over wat elke recensent bezighield: hoe moesten ze dit werk van graaf Lev Tolstoj beoordelen? Was ‘Oorlog en vrede’ nu een roman of een historisch werk? Welke stukken waren fictie en welke niet? De blauwbloedige schrijver maakte het zijn criticasters niet makkelijk door te stellen, dat ‘Oorlog en vrede’ noch een roman noch een historische kroniek was. ‘Oorlog en vrede’ was volgens de maatstaven van die tijd inderdaad geen roman, omdat Tolstoj meer dan een verhaal vertelde. ‘Oorlog en vrede’ bevat ook Tolstojs filosofische bespiegelingen over het leven en de mensheid.

In tegenstelling tot de literaire recensenten waren de lezers niet terughoudend. ‘Oorlog en vrede’ kocht direct uit. De meeste lezers hadden het verhaal als feuilleton gelezen in Russkiy Vestnik en waren dolenthousiast. ‘Oorlog en vrede’ in boekvorm verschilde enorm van de in Russiky Vestnik (1865-1867) gepubliceerde versie, want Tolstoj had zijn oorspronkelijk manuscript meermaals herschreven. Tolstojs vrouw, Sophia Tolstaya kopieerde niet minder dan zeven versies vooraleer haar man zijn werk klaar achtte voor publicatie in boekvorm in 1869.

“War is not a courtesy but the most horrible thing in life; and we ought to understand that, and not play at war. We ought to accept this terrible necessity sternly and seriously. It all lies in that: get rid of falsehood and let war be war and not a game. As it is now, war is the favourite pastime of the idle and frivolous.”

Goed gedocumenteerd.

Voor ‘Oorlog en vrede’ had Tolstoj zich heel goed gedocumenteerd. Hij had elk bestaand Frans en Russisch werk over Napoleons oorlog tegen Rusland gelezen, net als brieven, dagboeken en (auto)biografieën van en over Napoleon en andere hoofdrolspelers van die tijd. Daarnaast had hij ook ooggetuigen geïnterviewd. ‘Oorlog en vrede’ speelt zich namelijk af tussen 1805 en 1820 en volgt het leven van vijf adellijke Russische families tijdens de inval van Napoleon in Rusland. Het is met 15 boeken een van de omvangrijkste werken in de wereldliteratuur. Zo’n 150 van de 600 personages in ‘Oorlog en vrede’ hebben echt geleefd.

Voor de realistische oorlogsscènes had Tolstoj geput uit zijn eigen ervaringen als militair tijdens de Krimoorlog. Zoals generaal Mikhail Dragomirov verordende werd ‘Oorlog en vrede’ verplichte leeskost voor Russische officieren. Tijdens de Tweede Wereldoorlog, de grote patriottische oorlog, kregen Russische soldaten stukken uit ‘Oorlog en vrede’ te lezen. Blijkbaar waren ze meer gegrepen door Tolstojs realistische oorlogsscènes dan door wat ze zelf meemaakten aan het front.

Bronnen: Wikipedia, Wikimedia, Wikiquote en www.warandpeacetolstoy.com.
Bron afbeelding: Wikimedia Commons