Lara van Anna Pasternak

De Sovjetautoriteiten en de Russische schrijversbond keurden ‘Dokter Zjivago’ af, en nagelden zijn schrijver Boris Pasternak meedogenloos aan de schandpaal. De geest van de roman was namelijk in strijd met de socialistische revolutie van 1917; het deed de revolutie af als een achteruitgang. Omdat geen enkele Russische uitgeverij de roman wou publiceren, werd het manuscript via een tussenpersoon naar Italië gesmokkeld. ‘Dokter Zjivago’ verscheen in 1957 dan ook eerst in het Italiaans en was gelijk een internationale bestseller, tot grote woede van de Sovjetautoriteiten. Bovendien kreeg Boris Pasternak in 1958 de Nobelprijs literatuur toegekend. Een eer, die hij onder politieke druk moest weigeren. Dankzij de internationale belangstelling in volle koudeoorlogstijd voor zijn werk werd Pasternak niet naar de gulag gestuurd.

In 1949 waren er nochtans plannen om de schrijver te arresteren omwille van de controversiële anti-Sovjetroman waar hij aan schreef. Toen Stalin werd geïnformeerd, declameerde hij een door Pasternak vertaald gedicht uit het Georgisch, en zei Pasternak met rust te laten. Dus pakte de KGB Pasternaks minnares Olga Ivinskaja op. Olga werd naar een Siberisch werkkamp gestuurd en kwam na de dood van Stalin in 1953 vervroegd vrij. Na de dood van haar geliefde Borja in 1960 werd zij terug opgepakt, en belandde weer voor verschillende jaren in Siberië.

In ‘Lara’ vertelt Anna Pasternak het verhaal van de relatie van haar oudoom met Olga Ivinskaja en de heisa rond ‘Dokter Zjivago’. Ze licht vooral de rol van Olga Ivinskaja in Boris Pasternaks leven toe. Zonder Olga zou ‘Dokter Zjivago’ volgens haar nooit zijn voltooid of gepubliceerd. Bovendien stond Olga model voor Lara in ‘Dokter Zjivago’, want de getrouwde dokter heeft net als zijn geestelijke vader een minnares.

Anna Pasternaks ‘Lara’ is een mooi beginpunt om iets meer te weten te komen over Boris Pasternaks controversiële anti-Sovjetroman en zijn vruchtbare relatie met Olga Ivinskaja. Het is niet enkel interessant voor literatuurfreaks maar ook voor iedereen die iets meer wil weten over leven in een autoritair regime, waar de koffer om te vluchten altijd klaarstaat. Vlot lezen doet het evenwel niet. ‘Lara’ is met momenten behoorlijk fragmentarisch, gaat te snel over interessante historische feiten en blijft te lang hangen bij de minder interessante feiten. Het veelvuldig citeren uit Pasternaks werk, en vooral uit ‘Dokter Zjivago’ voelt vaak aan als bladvulling.

Oorspronkelijke titel: Lara: The Untold Love Story and the Inspiration for Doctor Zhivago.
Jaar van publicatie: 2017.
Vertaald door Aad Janssen en Pon Ruiter.
Uitgever: Nieuw Amsterdam.