Spotlight op: Wij

In ‘spotlight op’ ontruk ik een boek en zijn auteur uit de vergetelheid. Vandaag is het spotlight gericht op: Wij van Jevgeny Zamyatin.

Zijn vrienden noemden hem de Engelsman. Tijdens de Eerste Wereldoorlog had Jevgeni Zamjatin (1884-1937) 2 jaar gewerkt in Engeland als scheepsbouwkundig ingenieur. Daarnaast vertaalde hij werk van Jack London (1876-1916) en H.G. Wells (1866-1946) vanuit het Engels in het Russisch.

Net voor de Eerste Wereldoorlog had hij zelf naam gemaakt met zijn roman, ‘De draak’. Na de Russische Revolutie in 1917 was hij uitgegroeid tot een leidende figuur binnen de Russische literatuur. Zamjatin was een aanhanger van het nieuwe regime, maar dat zou niet blijven duren. Want hij zag in de politiek van Vladimir Lenin totalitaire tendensen en had daar kritiek op. De bureaucratische machthebbers en zijn onafhankelijke houding en politieke satire waren geen match. Kortom: Zamjatins status ging van held naar luis in de pels van de Sovjetliteratuur. Hij was daardoor een van de allereerste Russische dissidenten.

Zijn roman ‘Мы’ (Wij) was het allereerste literair werk dat in de Sovjet-Unie gecensureerd werd. Zamjatin liet het bijgevolg uit de Sovjet-Unie smokkelen. Het verscheen in 1924 bij de Amerikaanse uitgeverij E.P. Dutton.

Gelukzaligheid en afgunst zijn de teller en de noemer van de breuk die geluk wordt geheten.

Logica moet zijn! In de totalitaire wereld die Zamjatin in ‘Wij’ creëerde zijn fabrieken, laboratoria, ziekenhuizen en mensen herleid tot een nummer. Mannen krijgen bij hun nummer een medeklinker, vrouwen een klinker. Individualiteit is er niet. Iedereen draagt een uniform. Voor liefde en fantasie is er geen plaats in de Vereende Staat. En voor seks heb je een attest nodig.

Samen met ‘The Iron Heel’ (1908) van Jack London is ‘Wij’ een van de eerste satirische dystopieën. Een tweetal maanden nadat hij ‘Wij’ in een Franse vertaling had gelezen, begon George Orwell te schrijven aan zijn roman ‘1984’.

Het beeld bij dit blog is van Boris Kustodiev en is in het publieke domein.