Werthers liefde voor Lotte

De liefde van Werther voor Lotte vond Napoleon Bonaparte zeer aangrijpend. Napoleon was dan ook een bewonderaar van het eerste cultboek: ‘Die Leiden des jungen Werthers’. Zo bekende hij in 1808, aan de intussen al bijna zestigjarige schrijver, dat hij ‘Werther’ al zeven keer had gelezen en het steeds bij zich droeg.

Een ware hype.

Hoewel ‘Die Leiden des jungen Werthers’ in 1776 anoniem verscheen, maakte het de jonge Goethe op korte tijd beroemd in heel Europa. Voor zijn tijdgenoten was en bleef Goethe de schrijver van ‘Werther’; het werk bleef hem zijn hele leven achtervolgen en zijn ander literair werk was amper gekend. ‘Werther’ had immers voor een ware hype gezorgd. Zo sierden scènes uit het boek thee- en koffieserviezen en kon je je parfumeren met ‘Eau de Werther’. Bovendien kleedden jonge mannen zich zoals Werther, en jonge vrouwen zoals Lotte.

Het Werther-effect.

Voor Lotte had Goethe zich geïnspireerd op Charlotte Buff, die hij tijdens een stage in Wetzlar had leren kennen. Charlotte kon of wou Goethes liefde niet beantwoorden. Net als Goethe is Werther, stagiair bij een rechtbank als hij Lotte leert kennen. Lotte is echter al verloofd met Albert. Terwijl Goethe zijn liefdesverdriet literair verwerkt, pleegt zijn romanheld Werther – ziek van liefde – zelfmoord. Voor die zelfmoord had Goethe zich laten inspireren door een collega: Carl Wilhelm Jerusalem. Daar Carl Wilhelm de vrouw op wie hij verliefd was niet kon krijgen – zij was getrouwd – schoot hij zichzelf door het hoofd. Dit onchristelijke einde van ‘Werther’ lag vooral bij kerkelijke instanties enorm moeilijk. Andere tegenstanders van het boek vonden dat Goethe voor een minder zwaarmoedig einde had kunnen kiezen. Goethe koos echter voor een onconventioneel einde.

“Es ist beschlossen, Lotte, ich will sterben, und das schreibe ich dir ohne romantische Überspannung, gelassen, an dem Morgen des Tages, an dem ich dich zum letzten Male sehen werde.”

Niemand, en al zeker Goethe niet, had kunnen voorzien dat de identificatie met Werther zo groot was, dat jonge mannen zich in navolging van Werther van het leven gingen beroven. We spreken nu overigens nog van een Werther-effect, als in navolging van een publicatie of berichtgeving over zelfmoord, een golf van zelfmoorden volgt.

Doe me niet na.

Blijkbaar geloofden mensen aanvankelijk dat het werkelijk ging om de brieven van een man die zichzelf van het leven had beroofd en wiens brieven postuum gepubliceerd waren. Het was kennelijk ook de eerste keer dat een auteur reële feiten had verwerkt in een roman. In de tweede editie voegde Goethe een regel toe, dat je vrij kan vertalen als “Wees een man en doe me niet na.”

Dat ‘Die Leiden des jungen Werthers’ niet zo gekend meer is, heeft allicht meer te maken met de vorm – een briefroman – dan het verhaal, want liefdesverhalen ongeacht of ze tot de Literatuur of de triviale literatuur behoren, zijn enorm populair.

 Bron: Wikipedia, Inhaltsangabe, Uni-due en Literaturcafé