De weerman van Olivier Rolin

“Gezichten van het woud der gefusilleerden. Allemaal zeggen ze iets over hun leven van vroeger, waarschijnlijk geen groots, maar een leefbaar leven, dat ruimte liet voor hoop, liefde, een gezin, promotie, rechtvaardigheid, een leven dat nog niet werd verwoest door het onbegrijpelijke geweld van de staat.”

Olivier Rolin heeft het in voorafgaand citaat uit ‘De weerman’ over de plaats Sandormoch. Sandormoch herbergt meer dan driehonderdzestig massagraven. In een van die massagraven ligt Aleksej Feodosjevitsj Vangenhejm. Hij kreeg op 3 november 1937 een kogel door het hoofd.

Vangenhejm werkte als weerkundige voor de Hydrometeorologische Dienst van de Sovjet-Unie. Zonne- en windenergie was voor hem de toekomst. Zijn dochtertje Eleonora, zijn sterretje, was zijn oogappel. In de goelag maakte hij tekeningen voor zijn dochtertje, schreef brieven naar zijn geliefde vrouw Varvara, en naar grote leider en kameraad Stalin. Vangenhejm was namelijk een trouwe aanhanger van het regime en een overtuigd communist.

Russofiel Olivier Rolin vertelt Vangenhejms verhaal zo nauwgezet mogelijk en zonder opsmuk. Hij beperkt zich tot wat hij over de man te weten is gekomen, wat niet zo veel is maar meer dan voldoende om een heel onthutsend boek te schrijven over een leven, dat ruw en meedogenloos eindigde in een waanzinnige Russische roulette, die we kennen als de Grote Terreur. Tijdens de Grote Terreur tussen 1937 en 1938 vonden er naar schatting dagelijks duizend executies plaats. In de Russische aarde liggen honderdduizenden lijken die we nooit zullen kennen. We kunnen enkel bloemen brengen naar de massagraven van diegene, waarvan we zeker weten dat ze daar liggen, zoals Vangenhejm. Met ‘De weerman’ schreef Rolin een ode aan al de onschuldige slachtoffers van de Grote Terreur via het verhaal van een man, die overtuigd was dat de geschiedenis hem van elke blaam zou zuiveren. In 1956 kreeg weerman Vangenhejm postuum eerherstel.

“Het socialisme”, zegt Rolin, “werd in de lucht opgericht” vandaar allicht zijn keuze voor een man wiens passie wolken waren. Voor ‘De weerman’ kreeg de Franse auteur in 2014 de Prix du style voor onder meer het aparte literair meesterschap van zijn portret. Ook opgenomen in ‘De weerman’ zijn de tekeningen die Aleksej Feodosjevitsj Vangenhejm naar zijn sterretje stuurde.

Oorspronkelijke titel: Le météorologue.
Jaar van publicatie: 2014.