Edelman bedelman schutter spion van John Le Carré

Literaire ontspanning van de bovenste plank.

MI6, de Britse buitenlandse inlichtingendienst, is na een mislukte operatie grondig gereorganiseerd. Enkele personeelsleden, waaronder George Smiley, zijn op gedwongen pensioen gezet. Na een jaar echter wordt George benaderd om een onderzoek in te stellen. Een van de agenten van Peter Guillam vernam via een Russische spionne in Hongkong, dat de Russische geheime dienst een spion heeft in de top van MI6. Na het uitspitten van rapporten van bepaalde operaties en het interviewen van ex-collega’s komt George tot de conclusie dat er inderdaad een mol is. Wie van de collega’s werkt voor de Russen? En hoeveel schade berokkende de mol aan de organisatie?

Geen cocktailparty’s of snelle actiescènes voor George Smiley maar ambtenarenwerk, waarbij dossierkennis en kennis over de organisatie voor een doorbraak zorgt. Klinkt saai, maar dat is het niet. Ongemerkt weet Le Carré de spanning in ‘Edelman bedelman schutter spion’ op te drijven. Naast een doordachte opbouw valt vooral het jargon op. Le Carré heeft het onder andere over het reisbureau, de koppensnellers, de lantaarnopstekers, de babysitters en de trottoirartiesten. Het geeft de dialogen pit en humor.

Het doopceel van de verschillende stafmedewerkers wordt tussen de bedrijven door gelicht, waarbij geen schandalen aan het licht komen, maar veeleer de sfeer van verschillende milieus en ideologieën. Dit geeft de roman een extra dimensie: de tijdsgeest. Het denken en handelen mag verankerd zijn in een Koudeoorlogssfeer, het verraad van de mol gaat verder dan enkel en alleen zijn vaderland. Dit zorgt voor een onverwacht einde en filosofisch gemijmer over het beroep van spion. Le Carré creëert immers anti-helden, die worstelen met ethische problemen en soms hun toevlucht zoeken tot immorele of bedenkelijke tactieken. Kortom, ‘Edelman bedelman schutter spion’ is literaire ontspanning van de bovenste plank.

Oorspronkelijke titel: Tinker, Tailor, Soldier, Spy
Jaar van uitgave: 1974