Enigma van Robert Harris

Over Bletchley Park en codes.

In december 1942 weten de Britten de moeilijkste Enigma-code, Haai, te ontcijferen. Haai is de code die de gevreesde Duitse U-boten gebruiken. Omdat de geallieerden nu de berichten van de U-boten kunnen lezen, kunnen ze de slag om de Atlantische Oceaan in hun voordeel beslechten. In april 1943 veranderen de Duitsers de codes voor Haai plots. Tot hier de historische feiten waartegen de roman zich afspeelt.

Nu het plot en de personages die Robert Harris voor zijn tweede roman ‘Enigma’ bedacht. Tom Jericho, die een cruciale rol speelde bij het ontcijferen van Haai, verblijft in april 1943 in Cambridge. Hier tracht hij te herstellen van een zenuwinzinking. Hij wordt echter bij hoogdringendheid teruggeroepen naar Bletchley Park. Een miljoen ton aan geallieerde scheepsvracht is immers onderweg naar Europa vanuit New York, en zal hoogstwaarschijnlijk recht op de U-boten varen. Tom heeft echter zijn eigen besognes naast Haai. De vrouw van wie hij houdt, verdwijnt plots uit Bletchley. Bovendien vindt Tom gecodeerde boodschappen in haar huis. En blijken er dossiers ontvreemd te zijn. Meer dan genoeg raadsels voor Tom. Kan Tom al die raadsels tijdig ontwarren? En is er een samenhang?

Harris werkte drie jaar aan ‘Enigma’ en interviewde voormalige medewerkers van Bletchley Park. Het was geen makkelijke klus voor Harris om de uitleg rond coderen en decoderen te begrijpen, en dit is soms te merken aan de roman. ‘Enigma’ komt soms iets te technisch over. Daarenboven weet Harris het topje van Toms passie voor wiskunde te beroeren, maar het blijft afstandelijk. En dat is best jammer. Ook komt Tom als personage niet altijd zo geloofwaardig over; hij is soms te naïef.

Tijdens de Tweede Wereldoorlog en ook lang daarna, mochten medewerkers van Bletchley Park onder geen beding over hun werk praten. Zo is er overigens het verhaal van een getrouwd koppel, die niet van elkaar wisten dat ze beiden op Bletchley Park werkten. Dit gegeven van, de ene hand die niet weet wat de andere doet, is een gedroomd scenario voor een thriller. Uiteraard mag Harris zich binnen het medium roman vrijheden veroorloven. Zo krijgt Tom hulp bij het ontrafelen van al die mysteries. Hulp die geloofwaardig overkomt in het kader van het verhaal. Op het verhaal valt weinig aan te merken. Harris kent zijn metier. Hoewel, in mijn optiek, het verhaal net iets sterker had kunnen zijn, als niet alle eindjes zo netjes aan elkaar geknoopt waren.

‘Enigma’ is niet Harris’ sterkste boek, maar niettemin de moeite waard om te lezen, al was het maar om de sfeer van die tijd op te snuiven.

Oorspronkelijke titel: Enigma.
Jaar van uitgave: 1995.
Nederlandse vertaling: Rogier van Kappel.