Scherpzinnige sociale waarnemer

Naar aanleiding van John Steinbecks overlijden in 1968 zei recensist Charles Poore dat ‘The Grapes of Wrath’ (De druiven der gramschap) zijn eerste en gelijk laatste beste werk was. Hiermee ging Poore, net als de meeste literatuurcritici voorbij aan het succes van ‘East of Eden’ (Ten oosten van Eden). Dit was niet opmerkelijk, want de roman was in 1952 de grond ingeboord.

Controversiële Steinbeck.

John Steinbeck was immers controversieel. In de VS werd zijn werk vanaf de jaren vijftig steevast genegeerd. Toen hij in 1962 de Nobelprijs Literatuur kreeg voor zijn scherpe sociale waarneming, kwam er veel kritiek van Amerikaanse critici.

Vandaag menen literatuurwetenschappers dat die controversie vooral politiek gekleurd was. Steinbeck stond sinds de publicatie van ‘The Grapes of Wrath’ in 1939 geboekstaafd als communist. Zijn lidmaatschap bij de communistische organisatie ‘The League of American Writers’ en zijn reis naar de Sovjet-Unie in 1947 versterkte het idee van Steinbecks linkse sympathieën. Steinbeck was allicht geen communist. Wel kende hij via zijn eerste vrouw veel linkse schrijvers, journalisten en vakbondsmensen.

Sociaal-realistisch werk.

Bovendien was hij opgegroeid in een boerenomgeving in Californië. Zijn vader onderhield het gezin met verschillende jobs. Ook Steinbeck droeg al vroeg zijn steentje bij. Zo werkte de jonge Steinbeck in de zomer op boerderijen. Hier werkte hij vaak samen met immigrantenarbeiders. Die arbeiders en hun werkomstandigheden leverde de setting op voor ondermeer ‘Of Mice and Men’ (Van muizen en mensen).

Naast arbeiders voerde Steinbeck vaak migranten, zwervers en minderheden op in zijn sociaal-realistische verhalen. Toch was John Steinbeck meer dan een schrijver van sociale wantoestanden, wat hij vooral bewees in later werk. In ‘East of Eden’ liggen de wortels van het kwaad niet meer in sociale onrechtvaardigheid maar in de menselijke psychologie. Voor veel hedendaagse literatoren is het een belangrijk werk.

Naast ‘East of Eden’,’ The Grapes of Wrath’ en ‘Of Mice and Men’ doen ‘Tortilla Flat’, ‘The Pearl’ (De parel), ‘Cannery Row’ en ‘Travels with Charley’ (Op reis met Charley) bij veel literatuurliefhebbers nog steeds een belletje rinkelen.

Voor dit blog gebruikte ik verschillende bronnen, waaronder Wikipedia.