Fictieve held: de gentleman-inbreker

De meeste literaire helden schitteren enkel op papier. Sommige vinden hun weg naar andere cultuuruitingen. Dit dankzij hun intelligentie en hun lange vingers. Arsène Lupin is de bekendste. Maar zeker niet de enige. 

De gentleman-inbreker staat in de schaduw van Sherlock Holmes. Want net als de grote detective is de gentleman-inbreker een meester in de vermomming. 

A.J. Raffles.

Cricketspeler Arthur J. Raffles was de eerste gentleman-dief. Zijn geestelijke vader, E.W. Hornung (1866-1921), was getrouwd met een zus van Sir Arthur Conan Doyle. Voor de creatie van Raffles en zijn assistent Harry ‘Bunny’ Manders baseerde Hornung zich op zijn vrienden Oscar Wilde en Lord Alfred Douglas. En op de literaire helden van zijn beroemde schoonbroer. 

Doyle vond het geen goed idee dat Hornung een crimineel tot held verhief. Maar Raffles en Bunny wisten de lezer al snel voor zich in te palmen. Holmes bleef weliswaar de populairste, maar Raffles wist de tweede plaats te verzekeren. 

Arsène Lupin.

Ook in Frankrijk stonden mensen in de rij voor de avonturen van Holmes en Raffles. Een Frans antwoord drong zich dan ook op.

Uitgever Pierre Lafitte van het wetenschappelijke tijdschrift ‘Je sais tout’ vroeg aan schrijver Maurice Leblanc (1864-1941) of hij een feuilleton kon voorzien met een personage gebaseerd op Raffles dat de concurrentie aankon met Sherlock Holmes. Het feuilleton dat Leblanc aanleverde, heette: ‘L’Arrestation d’Arsène Lupin’ (1905). Door het grote succes van het feuilleton zag Leblanc zich genoodzaakt om Lupin te laten ontsnappen uit de gevangenis. 

In tegenstelling tot Raffles wiens avonturen duurde tot 1914, bleef Lupin tot aan de dood van Leblanc avonturen beleven. Leblanc dacht er meermaals aan om te stoppen met Arsène Lupin. Maar de gentleman-dief was te populair. Voor de Fransen is Arsène Lupin overigens nog steeds een icoon. 

Naast de gelijkenissen tussen de twee gentleman-dieven zijn er ook verschillen. Voor beide is stelen weliswaar een sport, maar voor Raffles is het een noodzaak. Lupins motief is wraak: hij wil het onrecht wreken dat zijn vader is aangedaan. 

Lord Lister.

Met Lord Lister creëerde Kurt Matull een Duitse Raffles. ‘Lord Lister, genannt Raffles, der Meisterdieb’ verscheen in 1908 in een Duits pulpblad. Zijn avonturen verschenen onder meer in Nederland en België.

Inspecteur Baxter van Scotland Yard vroeg Sherlock Holmes of hij hem kon helpen bij het klissen van Lord Lister. Maar Holmes bedankte daarvoor.