De dame met de camelia’s van Alexandre Dumas fils

Vrouwen uit deftige kringen zien graag de woning van een courtisane. Omdat de courtisane in kwestie dood was, konden de eerbare vrouwen ongegeneerd naar haar slaapkamer lopen en zich vergapen aan haar kleren en juwelen.

Zelf ben ik een liefhebber van curiosa. Tijdens de eerste kijkdag bekeek ik met genoegen de meest uiteenlopende voorwerpen. Kennelijk had ik wat te lang naar de zilveren toiletartikelen gekeken, want de bewaker nam me achterdochtig op. Ik vroeg hem de naam van de vrouw die hier gewoond had en was aangedaan toen ik vernam dat het om juffrouw Marguerite Gautier ging.

Een innemender schoonheid dan die van Marguerite was ondenkbaar.

Ik had Marguerite vaak ontmoet op de Champs-Elysées. Hier verscheen ze elke dag in een klein blauw rijtuigje. Anders dan haar collega’s liep ze niet van het plein naar het begin van de Champs-Elysées, maar stapte ze uit bij het Bois, waar ze een uurtje wandelde. Ze was telkens alleen, nooit werd ze vergezeld door een andere dame.

Marguerite woonde alle premières bij. Ze had altijd drie dingen bij zich die op de leuning lagen van haar loge: een toneelkijker, een zak snoepjes en een ruiker camelia’s. Vijfentwintig dagen van de maand waren het witte camelia’s; vijf dagen waren het rode. Niemand heeft haar ooit met andere bloemen gezien.

Op de dag van de openbare verkoop waren alle bekende courtisanes aanwezig, stiekem bekeken door enkele deftige dames, die de verkoop als voorwendsel hadden genomen om van dichtbij te kunnen kijken naar deze vrouwen, met wie ze nooit konden verkeren. Kleren, stola’s en juwelen gingen vlot van de hand. Ik kocht een boek, geschonken aan Marguerite door een zekere Armand Duval.

Een paar dagen later bracht de conciërge me het visitekaartje van Armand Duval. Hij wenste me dringend te spreken. Later vroeg hij me om een boek te schrijven over zijn liefde voor Marguerite. En haar liefde voor hem.

Ik nodig de lezer uit zich te laten overtuigen van de werkelijkheid van dit verhaal, waarvan met uitzondering van de hoofdpersoon nog alle mensen in leven zijn.

Marie Duplessis (1824 – 1847) was een van de beroemdste courtisanes van haar tijd. Dankzij een van haar rijke minnaars was de straatarme Duplessis onderwezen in lezen, schrijven, muziek, de kunsten en in de regels van de etiquette. Zij was een harde zakenvrouw die zichzelf duur verkocht. Toch was ze enorm geliefd om haar schoonheid, charme en intelligente conversatie.

In 1844 ontmoette Dumas fils haar in Théâtre des Variétés. Deze ontmoeting groeide uit tot een intense maar korte relatie. Net als zijn literair alter ego Armand Duval was hij ontroostbaar toen hij hoorde dat zijn geliefde Marie gestorven was aan tuberculose. Hij zou voor haar een literaire grafsteen voorzien.

Zijn roman ‘De dame met de camelia’s’ vestigde voorgoed zijn naam als schrijver en was goed voor een klein schandaal. Dat zijn heldin Marguerite Gautier gemodelleerd was op Marie Duplessis was overduidelijk voor zijn tijdgenoten. Een jaar na de roman werd het toneelstuk ‘De dame met de camelia’s’ in Parijs met veel succes opgevoerd. Een van de bezoekers was Verdi. Verdi schreef daarop ‘La Traviata’, dat hij baseerde op ‘De dame met de camelia’s. Bij Verdi wordt de bekende courtisane Violetta, net als Marguerite verliefd op een jonge man uit de burgerij. Die liefde mag evenwel niet zijn.

Met ‘De dame met de camelia’s’ schreef Alexandre Dumas fils niet alleen een ode aan Marie Duplessis, het was ook een satire. Hij wou de aandacht vestigen op het droeve lot van courtisanes. Wat Dumas beoogde is doorheen de eeuwen verbleekt. Toch hangt er rond sekswerk nog steeds een stigma. En dat gegeven maakt deze vlot geschreven klassieker uit de Franse literatuur nog steeds eigentijds. Uiteraard kan je niet voorbij aan de sentimentele smaak van de negentiende-eeuwse lezer. Door de uitgesponnen doodstrijd en de opofferingen van de tragische heldin is het een ‘tranentrekker’, maar het is de moeite waard.

Oorspronkelijke titel: La dame aux camélias.
Jaar van publicatie: 1848.
Vertaald door P. Beek. Uitgegeven bij Aspekt.