Het heldenpad van Tim Parks

Victor Hugo, Alexandre Dumas en George Sand hadden bewondering voor de Che Guevara van hun tijd: Giuseppe Garibaldi (1807-1882). Militaire campagnes in Zuid-Amerika en Europa hadden van de Italiaanse generaal een beroemdheid gemaakt.

Samen met Camillo Cavour, Victor Emanuel II van Italië en Giuseppe Mazzini is Garibaldi een van de Italiaanse vaders des vaderlands. Met zijn Roodhemden vocht Garibaldi vanaf 1860 voor de vrijheid en eenwording van Italië.

In 1848 was er al een poging geweest om Italië te verenigen. Die poging eindigde met Garibaldi’s vlucht uit Rome met 4.000 Roodhemden. Na een mars, waarin ze achterna werden gezeten door de Oostenrijkers en Fransen, bereikte Garibaldi San Marino met 250 Roodhemden. Vanuit San Marino wist hij met zijn vrouw Anita en enkele getrouwen naar Portovenere aan de Ligurische kust te ontsnappen.

Anita Garibaldi zou Portovenere nooit bereiken: zij stierf aan malaria. Per boot via Portovenere vond Garibaldi een tijdelijke verblijfplaats in Marokko bij een rijke Italiaanse handelaar. Twaalf jaar later en vele avonturen rijker was hij terug op het appél. Toen trok hij van Sicilië naar Napels en zo helemaal naar Rome met zijn Roodhemden, die – net als in 1848 – amper militair geschoold waren.

In 2019 liep Tim Parks met zijn tweede Italiaanse vrouw Garibaldi’s mars na. Let wel, niet de mars van 1860 die van Italië een eengemaakt land en koninkrijk maakte, maar de mars van Rome naar San Marino en vervolgens Ravenna van twaalf jaar eerder. Na het lezen van het dagboek van Gustav Hoffstetter, een adjudant van Garibaldi had Parks graag in die tijd geleefd en in de laarzen van de Garibaldini gestaan. Omdat dit niet kan, nam hij dus genoegen met in hun voetsporen te treden door zijn wandelschoenen aan te trekken met Hoffstetters dagboek als gids.

Ik vind het een raar gegeven: het narijden of nalopen van een tocht of reis van een of andere held. Maar gezien de kennis van Tim Parks over Italië verwachtte ik vooral over Italië te lezen.

De Britse schrijver woont al meer dan 40 jaar in Italië en nam na de Brexit ook de Italiaanse nationaliteit aan. Als vertaler vertaalde hij het werk van onder meer Alberto Moravia, Italo Calvino, Niccolo Machiavelli en Cesare Pavese naar het Engels. Het was de liefde die hem in 1978 naar Italië had gebracht. Na twee huwelijken met Italiaanse vrouwen en drie kinderen is hij echter nog steeds een buitenlander voor de Italianen.

In de loop der jaren hebben Eleonora en ik gemerkt dat als we een drankje bestellen in bepaalde cafés, het duurder zal zijn als ik de bestelling doe, en de barman hoort dat ik een buitenlander ben.

In ‘Het Heldenpad’ is het vooral via zulke terloopse opmerkingen en details dat ik glimpjes kreeg in de Italiaanse ziel. De historische achtergrond en Hoffstetters dagboek waarrond dit reisverhaal is opgebouwd maakt het met momenten saai. Ook verloopt de wandeltocht steeds volgens hetzelfde stramien: vroeg vertrekken, zere voeten en blaren, peesontstekingen en de zoektocht naar een slaapplaats.

Een te vermijden reisverslag?! Toch niet. Zo krijgt Anita Garibaldi in ‘Het heldenpad’ het podium dat ze verdient. De Braziliaanse was een van de eerste vrouwen die een rol kreeg in de geschiedschrijving van Italië en Uruguay. Zij vocht mee aan de zijde van haar echtgenoot tijdens de revoluties in eerdergenoemde landen en groeide uit tot een feministisch icoon. ‘The Hero’s Way’ kan dus zowel op haar als op haar echtgenoot slaan. Hero wordt in het Engels immers beschouwd als een genderneutraal woord.

Oorspronkelijke titel: The Hero’s Way.
Jaar van publicatie: 2021. Bij Harvill Secker, Londen.
Copyright Nederlandse vertaling © Corine Kisling/Bv Uitgeverij De Arbeidspers, Amsterdam.