Dictator van Robert Harris

‘Dictator’ is het derde boek in de trilogie rond Cicero. Marcus Tillius Cicero was een Romeins redenaar, filosoof, advocaat en politicus uit de klassieke oudheid. Zijn leven viel grotendeels samen met de overgang van de Romeinse republiek naar een keizerrijk. Dit is een van de best gedocumenteerde periodes in de geschiedenis, en dus een goudmijn voor een schrijver.

Aanvankelijk dacht Harris om Cicero zelf aan het woord te laten, koos uiteindelijk voor een andere historische figuur om Cicero’s leven en dat van zijn tijdgenoten te vertellen. Het is Cicero’s secretaris Tiro, die ons rondleidt in de slangenkuil van de Romeinse politiek. En ons laat kennismaken met Pompeius, Crassus, Julius Ceasar, Cato, Brutus, Catilina, Marcus Antonius en Octavianus (de latere keizer Augustus).

Tiro is net als Cicero een goed uitgewerkt en vooral evenwichtig personage, hoewel je je in ‘Dictator’ soms kan afvragen waarom hij zich zo laat doen door Cicero. Het is een detail waar je als lezer amper blijft bij stilstaan, vooral omdat de gebeurtenissen zich blijven opstapelen. Dit had makkelijk een boek kunnen zijn dat leest als een geschiedenisboek, maar een schrijver als Harris weet dit moeiteloos om te zetten in eersteklas spanning. Ook had dit een ingewikkeld verhaal kunnen zijn door de vele feiten, maar het is makkelijk te volgen, zeker als je de andere delen gelezen hebt.

Nadat Cicero in ‘Imperium’ van succesvol redenaar en advocaat opklimt tot consul, en in ‘Lustrum’ geniet van zijn politieke macht, is hij vooral op de loop of net niet in ballingschap in ‘Dictator’. Hoewel hij zich een weg terug weet te vechten naar de macht, moet hij compromissen sluiten. Of zoals Tiro stelt: “Hoe makkelijk is het voor hen die zich nooit met de politiek bemoeien om te sneren over de compromissen die daarbij gesloten worden.” Een paar keer doet Tiro ons herinneren aan wat hij in ‘Imperium’ stelde en toen formuleerde als volgt: “Als hij (Cicero) niet altijd naar voren komt als een toonbeeld van deugd, dan zij het zo. Macht brengt een man een hoop weelde, maar een paar schone handen behoort daar zelden toe”. Voor een schrijver als Robert Harris, die zijn carrière begon als politiek journalist, zijn onder andere die vuile politieke handen dankbare onderwerpen voor zijn boeken.

‘Dictator’ is het perfecte sluitstuk van een trilogie waaraan Harris vijftien jaar werkte. Voor Robert Harris was Cicero een dankbaar onderwerp. Volgens Harris was Cicero het soort politicus die zich in eerder welke tijd moeiteloos zou hebben ingewerkt in het bestaande politieke systeem. Hiermee geeft de schrijver een antwoord op de vraag die zijn vele fans steevast stellen: hoe doet hij het? Hoe kan het zijn dat hij gebeurtenissen van tweeduizend jaar geleden, die zich afspelen in een duidelijk andere tijd met andere gewoonten en zeden, zo herkenbaar maken? Het is een kunst die Robert Harris meesterlijk beheerst.

Oorspronkelijke titel: Dictator.
Jaar van publicatie: 2015.
Nederlandse vertaling door Arjaan en Thijs van Nimwegen (2015).