De jonkvrouw en de eenhoorn van Tracy Chevalier

In de jaren 1840 ontdekte schrijfster George Sand in het kasteel van Boussac oude wandtapijten. Ze besefte meteen dat dit belangrijke kunstwerken waren. Dankzij haar inzet en de inzet van haar minnaar Prosper Merimée werden de wandtapijten gered. Merimée was overigens inspecteur van historische monumenten.

De wandtapijten waren in slechte staat. De motten hadden eraan gevreten en de ratten hadden eraan geknaagd. Ook waren er stukken afgeknipt. Intussen zijn ze al meermaals gerestaureerd en hangen ze sinds 1882 in het Parijse Musée de Cluny.

De reeks van zes wandtapijten wordt algemeen beschouwd als een hoogtepunt van de laatmiddeleeuwse tapijtkunst. Ze is gekend onder de naam ‘La Dame à la Licorne’ (De dame en de eenhoorn) en is allicht rond 1500 gemaakt in België in opdracht van de familie Le Viste uit Lyon. Verder is er over de ontstaansgeschiedenis weinig geweten. Welke Le Viste gaf de opdracht? Wat was de reden van die opdracht? Wie maakte de schilderijen en de patronen? Wie maakte de wandtapijten? Wat is de symboliek achter de wandtapijten? Wat met de dame op het tapijt ‘A mon seul désir’, neemt ze haar juweel af of doet ze uit juist aan?

Voor schrijfster Tracy Chevalier waren al die vragen rond de tapijtenreeks een uitgelezen onderwerp voor een roman. Bovendien betwijfelde ze of de vrouwen op de wandtapijten een kalm en rustig leven hadden gekend.

Voor haar roman ‘De jonkvrouw en de eenhoorn’ koos ze zeven vertellers: vier vrouwen en drie mannen. De belangrijkste verteller en de bindende factor is Nicholas Des Innocents, de ontwerper van de schilderijen. Nicholas heeft contact met de familie Le Viste en met de weversfamilie die de wandtapijten in productie neemt. Het verhaal speelt zich daardoor af in Frankrijk en België.

Hoewel de zeven ik-perspectieven geen eigen stem hebben, bieden ze wel een meerwaarde. Door die verschillende perspectieven beantwoordt Chevalier niet alleen vragen, ze werpt er ook nieuwe op. Vooral de vrouwenstemmen zijn aangrijpend. Door hun verhalen schemert de ongelijkheid, het belang van de maagdelijkheid en van het baren van zonen. ‘De jonkvrouw en de eenhoorn’ is daardoor een boeiend verhaal. Uiteraard leer je alles over het productieproces van een wandtapijt.

Oorspronkelijke titel: The Lady and the Unicorn.
Jaar van publicatie: 2003.
Vertaald door Kris Eikelenboom.