Tag / kunst

by daniellecobbaertbe

Voorbije liefdes van Richard Yates

Tragiek van de eenzaamheid.

Toen Michael Davenport tegen het einde van de oorlog in Europa meerderjarig werd, wist hij wat hij wou doen. Hij wou gedichten en toneelstukken schrijven. Na zijn legerdienst ging hij dan ook naar Harvard. Tijdens zijn derde jaar ging hier zijn eerste eenakter in première. Het toneelstuk deed er voor Michael niet toe. Die lente ging hij namelijk helemaal op in Lucy Blaine. 

Een week na hun afstuderen traden Michael en Lucy in het huwelijk. Het was hem toen al duidelijk dat de Blaines geld hadden. Toch was hij helemaal niet voorbereid op Lucy’s bekentenis tijdens hun huwelijksnacht. Zij bekende dat zij ergens tussen de drie en de vier miljoen dollar van haarzelf had. De resterende dagen en nachten van hun huwelijksreis vulden ze met praten. Volgens haar konden ze overal gaan wonen. Konden ze op zoek naar de juiste omgeving voor hem. Hij wou daar niet van weten. Hij wou zijn plannen uitvoeren. Die plannen had hij al lang voor hun huwelijk gemaakt. Ze zouden naar New York gaan. Hier zou hij een baan aannemen bij een reclamebureau of een uitgeverij. Ze zouden enkel van zijn salaris rondkomen. Want haar geld wou hij niet. Dat zou hem in zijn mannelijkheid aantasten. 

Schreef Richard Yates zeven keer hetzelfde boek? Ja. In elk boek vind je dezelfde thematiek. Soms ook dezelfde personages. Hetzelfde onvermogen om lief te hebben en iets van het leven te maken. Maar elk boek van Yates is niettemin anders. 

‘Voorbije liefdes’ is merkelijk matuurder dan Yates’ debuut, ‘Revolutionary Road’. Het is minder tragisch en heftig, kent ironie en zelfspot. Er zijn ook geen slaande echtelijke ruzies. De scheiding van de Davenports komt onverwacht. Het is de cliffhanger van het eerste deel. In de twee volgende delen volg je eerst Lucy en dan vervolgens Michael tot hun vijftigste. Zijdelings zijn er hun vrienden, die gelukkiger lijken en succesvoller. Of is het gras sowieso altijd groener aan de andere kant? Kunnen we – als we ons vergelijken met andere – enkel maar ongelukkig zijn? ‘Voorbije liefdes’ geeft geen antwoorden. Yates observeerde en chroniqueerde. Als er al een antwoord zat in zijn werk, was het dat iedereen in wezen alleen is. Die tragiek van de eenzaamheid wist Yates als geen ander in zijn fictie te verweven.

“Zij draaide zich naar hem om en bekeek hem van top tot teen. Heel vreemd, zei ze. Dit is werkelijk interessant. Ik bedoel, het was al verrassend genoeg om te merken dat ik je dierbare, elitaire Kenyon Review-ideetjes altijd gehaat heb – en ik wil je bij god nooit meer van mijn leven gedicht of toneelstuk horen zeggen – maar nu besef ik dat ik je stem op zich al haat. Begrijp je me? Ik kan de klank van je stem domweg niet meer verdragen. Of de aanblik van je gezicht. En ze draaide de kranen boven de gootsteen met een ruk allebei wijd open en trof voorbereidingen om de afwas te doen.”

Oorspronkelijke titel: Young Hearts Crying.
Datum van publicatie: 1984.

by daniellecobbaertbe

De terugkeer van Filip Latinovicz van Miroslav Krleža

Over een kunstenaar in crisis.

“De ochtend gloorde toen Filip op het station van het Kaptol arriveerde. Drieëntwintig jaar was hij niet in dit oord geweest, maar hij wist nog altijd wat hem te wachten stond: rotte, morsige daken en de appelvormige spits van de fraterstoren en het grijze, door de wind verweerde huis met één verdieping aan het einde van de donkere laan, met het gipsen medusahoofd boven de zware beslagen eikenhouten deur en de kille deurklink. Drieëntwintig jaar waren verstreken sinds die ochtend waarop hij zich als een verloren zoon tot voor deze deur had gesleept: een gymnasiast uit de zevende klas die van zijn moeder een honderdje had gestolen, drie dagen en drie nachten met publieke vrouwen en serveersters had geslempt en die toen hij thuiskwam de deur gesloten had aangetroffen en op straat was gezet, sindsdien leefde hij op straat, al vele jaren lang, en er was eigenlijk niets veranderd.”

En toch is er veel veranderd! Het einde van de Eerste Wereldoorlog luidde het einde in van de Dubbelmonarchie, Oostenrijk-Hongarije. Filip is nu een inwoner van het koninkrijk der Serven, Kroaten en Slovenen. In het provinciale Kroatië is de tijd evenwel blijven stilstaan. Niet enkel de gebouwen zien er hetzelfde uit, ook de mensen geloven nog steeds in hekserij.

Het is overigens op vraag van zijn moeder dat Filip terugkeert. Filip is een succesvolle maar gedesillusioneerde kunstenaar. Hij gaat door een identiteitscrisis. Dat is overigens niet de eerste keer. Heel zijn kindertijd werd verpest door de vraag: wie is mijn vader? Met zijn terugkeer hoopt hij zijn geloof in zowel het leven als in de kunst te herstellen. In de nasleep van de Groote Oorlog is de kunstwereld immers enorm veranderd. Futurisme, dadaïsme, expressionisme, absurdisme…je zou als kunstenaar al voor minder een crisis krijgen. Zijn moeder wil een portret van zijn hand. Maar hoe gaat hij haar schilderen? En waar? Gaat hij haar realistisch schilderen? Of wordt het zijn interpretatie van de werkelijkheid? Een pijnlijke situatie, die ook de moeilijke relatie tussen moeder en zoon blootlegt.

Naast de moeder en Filip zijn er ook andere intrigerende personages, zoals Vladimir von Ballocsansky, een telg uit een bourgeoisfamilie en de gevallen vrouw, Bobočka von Radak. Zowel Filip als Vladimir zijn in de ban van Bobočka. Een conflict dat leidt tot een dramatisch slot. ‘De terugkeer van Filip Latinovicz’ is ook een ideeënroman. Krleža geeft namelijk zijn visie over de mens en de samenleving.

Miroslav Krleža (1893-1981) geldt nog steeds als een van de belangrijkste schrijvers van Centraal-Europa. In de periode 1958 en 1964 is hij zeven jaar na elkaar genomineerd geweest voor de Nobelprijs. ‘De terugkeer van Filip Latinovicz’ (1932) is de eerste moderne roman van de Kroatische literatuur en een terechte klassieker. Het is geschreven in een unieke en prachtige stijl. Een stijl, die als het ware het verhaal voortstuwt.

Oorspronkelijke titel: Povratak Filipa Latinovicza.
Datum van publicatie: 1932.

by daniellecobbaertbe

De zwaartekracht van vogels van Tracy Guzeman

Een speurtocht naar liefde en verloren kinderen.  

Dankzij Dennis Finch heeft Thomas Bayber een dak boven zijn hoofd en een maandelijkse bijdrage. De nu 71-jarige Bayber stopte 20 jaar geleden met schilderen. Kunstkenner Finch heeft al het werk van Bayber nauwkeurig bestudeerd en gecatalogiseerd. Bayber heeft echter een werk voor hem achtergehouden. Dit werk wil hij nu verkopen. Stephen Jameson van veilinghuis Murchison en Dunne moet zijn oordeel geven over het achtergehouden werk. Finch doet wat Bayber hem vraagt, maar niet van harte.

Het achtergehouden schilderij toont de kunstenaar met twee jonge vrouwen, de zusters Kessler. Het werk dat Thomas heeft is het hoofdpaneel van een triptiek. De zijpanelen gaf hij aan Nathalie en Alice Kessler. Uiteraard kan het schilderij enkel verkocht worden als het weer terug compleet is. Finch en Jameson moeten dus op zoek naar de zusters. Maar zowel Nathalie als Alice zijn spoorloos verdwenen.

Je voelt direct aan je water waarom Thomas Bayber Jameson wil. En dat er zich iets tussen de zussen en Thomas heeft afgespeeld. ‘De zwaartekracht van vogels’ heeft weinig tot geen verrassingen in petto. Guzeman is echter goed met woorden en zet haar personages zorgvuldig neer. Vooral het duo Finch en Jameson is onweerstaanbaar. Het personage van Jameson brengt ook technische kennis mee over de beoordeling en bestudering van schilderijen, wat de schrijfster op een heel toegankelijke manier weet te verweven in haar verhaal. Vogels en al wat daar mee samenhangt, loopt als een rode draad doorheen het verhaal.

De zoektocht naar de zusters wordt afgewisseld met hoofdstukken over Alice Kessler. In de papieren van haar pas gestorven zus doet Alice een ontdekking, waardoor ze op zoek gaat naar wat ze ooit had. Bijna waren Finch en Jameson haar mislopen, maar uiteindelijk vinden ze haar. Eind goed, al goed. Of toch bijna.

“Alice,
Laat verdriet niet de enige kaart zijn die je bij je hebt, omdat je anders de weg terug naar het geluk kwijtraakt.
T.”

‘De zwaartekracht van vogels’ oogt niet alleen mooi, maar is ook mooi.

Oorspronkelijke titel: The Gravity of Birds.
Jaar van publicatie: 2013.