Tag: Ierse auteur

Annie Dunne van Sebastian Barry

Eenvoudig verhaal met diepgang.

Als kind had zij polio. Zij hield er een bochel aan over. Zij had graag willen trouwen en kinderen krijgen, maar omwille van haar bochel wou niemand haar. Toen haar zus Maud krankzinnig werd, stond zij in voor de zorg van haar neefjes. Nadat haar neefjes het huis uit waren en haar zus gestorven was, zette haar schoonbroer Matt haar buiten. Hij wou hertrouwen. Gelukkig kon Annie terecht bij haar ongetrouwde nicht, Sarah Cullen. Zij ruilde Dublin in voor het landelijke Kelsha. De boerderij, waar zij met Sarah woont, is niet groot maar er is altijd veel werk voor de twee oude dames. Bij de buren is Annie niet geliefd. Haar vader werkte namelijk voor de Engelsen.

‘Annie Dunne’ is een heel intimistisch verhaal over een zestigjarige vrouw, die door het leven niet vriendelijk behandeld is geweest. Haar verhaal speelt zich af in een zomer. Tijdens die zomer komen een jonge achterneef en achternicht logeren. De komst van de kinderen komt Annie goed uit. Het is haar kans op geluk. Maar hoelang zal haar geluk nog duren? De kinderen blijven immers niet voorgoed bij hen. Zodra hun ouders gesetteld zijn in Engeland, komen ze de kinderen halen. Wat gaat er dan met Annie gebeuren? Sarah gaat hoogstwaarschijnlijk trouwen. Als zij trouwt, zal er geen plek meer zijn voor Annie. Zal zij net als haar vader eindigen in het armenhuis? Alleen en vergeten?

Als je van een eenvoudig verhaal met diepgang houdt, dan ga je genieten van ‘Annie Dunne’. Het verhaal komt traag op gang, maar verovert gestaag je hart. Voor de liefhebber van mooie zinnen is het een feest voor de zinnen. De beschrijvingen van het landelijke Ierland tijdens de jaren vijftig passen namelijk perfect bij Barry’s poëtische taal. Net als Annies mijmeringen over de tijd, die veel te snel gaat. Annie Dunne is overigens gebaseerd op een oudtante van Barry. Barry werkt immers aan een reeks onafhankelijk van elkaar te lezen romans over zijn familie. Zo gaat ‘In het beloofde land‘ over Annies zus in Amerika en ‘Een lange, lange weg’ over haar broer.

“De laatste tijd word ik naar het eind van de dag toe steeds langzamer, als een aftandse klok. Mijn bewegingen worden trager en ik reik over tussenruimten heen om mijn energie te sparen. Zelfs mijn woorden worden langgerekter.”

 

Oorspronkelijke titel: Annie Dunne
Jaar van publicatie: 2002

Volgspot van Joseph O’Connor

Het verhaal van Molly Allgood.

Op een dag nadat er een zware storm over Londen is geraasd, zoekt een oudere bedronken vrouw haar weg door de stad. Haar hoofd zit vol met herinneringen aan mooie en treurige momenten. Zij heeft heel wat verdriet in haar leven gekend. Haar verloofde stierf niet lang na hun verloving. Haar eerste man stierf onverwachts en haar tweede huwelijk liep spaak. De Eerste Wereldoorlog eiste het leven van een van haar broers, de Tweede die van haar zoon. De ooit zo beroemde actrice, Maire O’Neill (1885-1952), speelt nog wel rolletjes, maar haar gloriedagen zijn voorbij. Toch houdt een onbedwingbare levensdrift haar op de been.

Onder acteurs en actrices is zij geen onbekende. Zij is immers de muze geweest van de grote toneelschrijver John Millington Synge (1871-1909). Haar artiestennaam nam zij aan om zich te onderscheiden van haar acteerde zuster Sarah Allgood. Het was dankzij Sarah dat zij een figurantenrol mocht spelen in de Abbey Theater in Dublin. Haar rol als figurante ging niet onopgemerkt voorbij. Zij had de aandacht getrokken van John Millington Synge. Zij was immers mooi. Aan mannelijke aandacht had zij geen gebrek. Zij was ook een begaafde actrice. Voor haar schreef Synge de rol van Peheen in ‘The Playboy of the Western World’ (1907).

Synges familie en vrienden bezagen zijn relatie met Molly met argusogen. Niet alleen was hij ouder, hij kwam ook uit een gegoede Protestantse familie. Zij kwam uit een arme Katholieke arbeidersfamilie. Hij was een gevoelige introverte ziel. Zij had een vurig en rebels karakter. Ondanks de verschillen en de tegenkantingen verloofde hij zich met Molly. Een paar maanden na hun verloving stierf hij aan de ziekte van Hodgkin. Zijn familie liet al haar brieven aan hem vernietigen en schilderde hun relatie af als een affaire. Pas vele decennia later kreeg Molly Allgood de erkenning dat zij John Millington Synges grote liefde was geweest. Zij was dus niet zijn snol geweest. Noch speelde zij met Peheen een snol, want ‘The Playboy of the Western World’ had intussen een andere status gekregen, namelijk die van een meesterwerk.

Joseph O’Connor betoont zich een virtuoos schrijver in het fictieve komische en lyrische ‘Volgspot’, dat sterk afwijkt van de historische feiten. Net als in James Joyce ‘Ulysses’ volg je de oudere Molly  in een tijdspanne van een etmaal. Op het einde van het verhaal besef je dat hij Molly liet schitteren in haar laatste rol, want op het einde van het etmaal wacht haar de Dood. Voor Molly’s herinneringen en tocht doorheen Londen gebruikte O’Connor het jij-perspectief, terwijl hij voor het gedeelde verleden met Synge, het hij-perspectief gebruikte. Het geheel is caleidoscopisch. Een aanrader.

De meester van Colm Tóibín

Een roman over Henry James.

Londen, januari 1895. Het applaus van zijn vrienden kon het boegeroep van het publiek niet overstemmen. De première van zijn eerste toneelstuk was een fiasco. Het deed hem beseffen dat niets van zijn hand ooit populair zal worden. Hoewel hij niet actief streefde naar succes, wou hij dat zijn boeken verkochten. Hij verlangde naar een eigen huis met een mooie tuin. Na zijn publiekelijke afgang voelde hij er weinig voor om zich in het Londense societyleven te begeven. Dus trok hij zich terug achter zijn schrijftafel.

“Hij voelde zich als een generaal die was teruggekeerd van het slagveld, met de geur van nederlaag om zich heen,en wiens aanwezigheid in de warme,fleurige vertrekken van Londen misplaatst en ongepast zou lijken.”

Met ‘De meester’ schreef Colm Tóibín een roman over de schrijver Henry James. Een schrijver voor wie het leven ondergeschikt was aan de kunst. De roman begint met het  fiasco rond James’ toneelstuk ‘Guy Domville’, een keerpunt in zijn carrière. Gelukkig voor James waren de jaren, die hij verspild had aan schrijven voor het theater niet verloren. Wat hij had geleerd en gemaakt verwerkte hij in zijn romans. Zo verkreeg hij uiteindelijk bekendheid en een eigen huis met tuin in Zuid-Engeland. ‘De meester’ gaat niet over James’ schrijverscarrière, hoewel die zeker aan bod komt, maar eerder over hoe hij altijd voor zijn carrière koos en het leven verzaakte.

Portrait of Henry James 1913
Henry James werd door latere generaties Engelstalige schrijvers de meester genoemd. ©John Singer Sargent

Als lezer zit je in het hoofd van Henry James, een man die observeert, registreert, nadenkt, reflecteert en stilstaat bij dingen die gebeurd zijn in het verleden, maar die nooit het achterste van zijn tong laat zien. Het zorgt voor een zekere kilheid, een afstand ten opzichte van anderen. Die kilheid had allicht zijn oorsprong in het gezin waarin James opgroeide. Een gezin, waar weliswaar de grootste denkers van die tijd over de vloer kwamen, maar waar vastgehouden werd aan bepaalde ideeën over man en vrouw zijn. Een gezin, dat altijd onderweg was en waarin de jonge Henry zich niet kon hechten aan een bepaalde omgeving.

James bleef heel zijn leven vrijgezel. In zoverre we weten had hij nooit een relatie. Veel biografen denken dat hij homo was. Ook Tóibín is die mening toegedaan, zoals blijkt uit een aantal scènes. Bovendien suggereert Tóibín dat James’ omgeving het wist.

Tóibín heeft zich vakkundig ingelezen in het leven en werk van Henry James. En hij weet dit meesterlijk te vertalen in een roman. Tóibín is dan ook een fantastische schrijver, maar ‘De meester’ toonde voor mij ook wel zijn zwakheden. De aangehaalde scènes in elk hoofdstuk zijn soms te kort, terwijl Tóibín excelleert in langere en huishoudelijke settings waarin hij subtiel de spanningen tussen zijn personages kan weergeven en opbouwen. Die langere en eerder huiselijke scènes zijn er gelukkig wel in ‘De meester’, maar er zijn ook saaie stukken, waarbij ik moeilijk mijn aandacht hield. Al bij al is ‘De meester’ een geslaagd huzarenstukje, want Tóibín weet de meester geloofwaardig tot leven te brengen.

De foto bij dit bericht komt van Wikimedia Commons.