Tag: fictie

Washington Black van Esi Eduygan

Onderhoudend avonturenverhaal en coming of age-verhaal.

Mij is verteld dat ik in het jaar 1818 ben geboren op de plantage. Ik heb ook horen zeggen dat ik aan boord van het schip, dat me naar Barbados bracht, geboren ben. Mijn vader kende ik niet. Mijn moeder was tijdens de bevalling overleden.

Ik was een veldneger. Op mijn tweede schoffelde ik al. Mijn eerste meester gaf me mijn naam: George Washington Black. Toen ik 10, 11 jaar oud was stierf mijn meester. Niemand treurde om hem. We treurden om onszelf en de verkoop van het landgoed. Het landgoed werd uiteindelijk niet verkocht. Een neef van onze meester nam het over. Met de nieuwe meester, Erasmus Wilde, was nog een andere man meegekomen. Op een avond moest ik bij hem komen. Titch had me nodig voor zijn wolkenkliever.

‘Washington Black’ begint als een slavenverhaal maar ontpopt zich al snel als een avonturenverhaal in de stijl van Jules Verne en Robert Louis Stevenson. Actie, fysiek gevaar en spanning zijn dan ook de hoofdingrediënten van ‘Washington Black’. Wash maakt dingen mee, waar andere slechts over kunnen dromen, zoals een spectaculaire ontsnapping met een heteluchtballon, Titchs fameuze wolkenkliever.

Titch speelt overigens een heel belangrijke rol in dit verhaal. Uiteindelijk kan enkel hij het antwoord geven op de vraag die Wash bezighoudt. Geen slaaf zijn, betekent immers niet dat je een vrij man bent. Of dat je je een vrij man voelt. Deze roman vertelt namelijk net iets meer dan een onderhoudend avonturenverhaal: het is ook een schitterend coming of age-verhaal, waarin een jonge zwarte man op zoek gaat naar echte vrijheid.

Aantekeningen uit het dodenhuis van Fjodor Dostojevski

Handleiding in overleven onder gruwelijke omstandigheden.

In een van de stadjes in Siberië leerde ik Aleksandr Petrovitsj Gorjantsjikov kennen, een gedeporteerde uit  Rusland. Vanwege de moord op zijn vrouw was hij naar Siberië verbannen. Na tien jaar dwangarbeid sleet hij de rest van zijn leven rustig en onopvallend in het Siberische stadje K.

Ik ontmoette hem in het huis van Ivan Ivanytsj Gvozdikov. Zijn voorkomen viel me op, net als zijn mensenschuw gedrag. Mijn uitnodiging om bij mij thuis een sigaretje te roken, sloeg hij af. Ik gaf het niet op en ging dan maar bij hem langs. Toen werd het me duidelijk dat de man zich zo ver mogelijk van de wereld wou afzonderen.

Na zijn onverwachte dood ging ik weer naar zijn kamers. Zijn hospita bracht me voor twintig kopeken een mand vol papieren. De hele dag was ik bezig met het sorteren van die papieren. In een volumineus cahier las ik een onsamenhangende beschrijving van zijn tienjarige periode als dwangarbeider. In zijn aantekeningen sprak Gorjantsjikov over scènes uit het dodenhuis.

Van 1849 tot 1853 verbleef Dostojevski als politiek gevangene in het strafkamp van Omsk in Siberië. ‘Aantekeningen uit het dodenhuis’ kan je bijgevolg lezen als een verkapte autobiografie. De meeste personages zijn immers gebaseerd op mensen waarmee hij samenleefde in het kamp. Omdat hij kost wat kost wou voorkomen dat ‘Aantekeningen uit het dodenhuis’ gelezen werd als een protest tegen zijn veroordeling en straf, voerde hij een man op veroordeeld voor de moord op zijn vrouw. Aanvankelijk denk je een roman te lezen, maar ‘Aantekeningen uit het dodenhuis’ is geen klassieke roman met een begin, einde en een plot. Het zijn beschrijvingen en waarnemingen per thema gerangschikt in hoofdstukken.

Zelfbeklag doodt. Dostojevski maakte zijn gevangenschap draaglijk voor zichzelf. Hierdoor is ‘Aantekeningen uit het dodenhuis’ ook een handleiding in overleven onder gruwelijke omstandigheden.

De gedachte dat ik mettertijd misschien nog eens naar dit oord terug zou verlangen, vervulde me met afschuw: toen al vermoedde ik tot welke monsterlijke graad van aanpassingsvermogen de mens in staat is.

 

Oorspronkelijke titel: Записки из Мёртвого дома.
Datum van publicatie: 1861.

De kleermaker van Panama van John Le Carré

Onze man in Panama

Vaderlandsliefde was een netelig onderwerp voor Andrew Osnard. Blijkbaar had hij een goed antwoord gegeven, want hij mocht beginnen met zijn opleiding. Hij is nu een spion. Scottie Luxmore heeft al meteen interesse in Andy. Het Iberisch schiereiland en Zuid-Amerika valt onder zijn bevoegdheid en een mannetje dat Spaans spreekt kan hij goed gebruiken.

Op 31 december 1999 loopt het Amerikaans huurcontract voor het Panamakanaal af. Wat gaat Panama met het Panamakanaal doen? Volgens Luxmore gaat het corrupte Panama het kanaal verkopen aan de hoogste bieder. Stel dat Japan het kanaal koopt. Dan zullen de Japanners er niet voor terugdeinzen om een voor een de poten vanonder de stoel van de Britse economie uit te zagen. Aan Andy om de Vrije Wereld te redden.

Wie van de Britse onderdanen in Panama komt in aanmerking voor tipgever? Doopcelen worden gelicht en de keuze valt op Harry Pendel, een respectabele kleermaker. Harry Pendel kleedt immers iedereen in Panama City. Maar Harry is niet zo respectabel als hij laat uitschijnen: hij heeft heel zijn leven verzonnen. Na Andy’s bedreigingen is de keuze voor Harry snel gemaakt. Hij zal Andy de informatie geven die hij wil, in ruil voor geheimhouding over zijn verleden. Bovendien komt Andy’s geld hem goed van pas. Harry doet vervolgens wat hij al heel zijn leven doet: hij verzint verhalen.

“Alles op aarde is waar zolang je het maar met voldoende overgave uit je duim zuigt, en je houdt van degene voor wie het bestemd is!”

Aanleiding voor ‘De kleermaker van Panama’ was ‘Onze man in Havana’ van Graham Greene. Nadat Le Carré Greenes roman had gelezen, liet het concept van een man die geheime gegevens verzint hem niet meer los. ‘De kleermaker van Panama’ werd net als ‘Een volmaakte spion’ een persoonlijk boek voor Le Carré. ‘Een volmaakte spion’ bevat heel wat autobiografische elementen. Zo is de vader van het hoofdpersonage gebaseerd op Le Carrés vader, de oplichter Ronnie Cornwell. In ‘De kleermaker van Panama’ voert Le Carré een hoofdpersonage op dat verhalen verzint, net als een oplichter, een geheim agent of een schrijver. Liegen gaat Le Carré goed af, wat hem van pas kwam in zijn carrière als geheim agent. Als schrijver creëerde hij succesvol een geheime wereld van spionnen en dubbelagenten, die in niets lijkt op de werkelijkheid, maar die wel voor de werkelijkheid doorgaat. Tijdens het schrijven van ‘De kleermaker van Panama’ voelde Le Carré een verwantschap met zijn sympathiek personage Harry Pendel. Ook zijn vader, waarmee hij altijd een getroebleerde relatie had, duikt op als Benny Pendel.

‘De kleermaker van Panama’ is een atypische Le Carré. Meestal worden zijn personages gedwongen om een keuze te maken of worden ze aan het denken gezet, wat leidt tot eerder sombere verhalen, waarin de lijn tussen goed en slecht vaak onbestaande is. Dat is niet het geval bij deze Le Carré. Net als ‘Onze man in Havana’ is ‘De kleermaker van Panama’ een komische thriller. Weliswaar een zwarte komische thriller waarin Harry’s verzinsels dienen voor politieke doeleinden. Terwijl Harry zich schuldig voelt, is schuld wel het laatste wat de opportunistische Andy Osnard voelt.

Oorspronkelijke titel: The Tailor of Panama.
Jaar van publicatie: 1997.