Een zoektocht naar een schrijver en zijn land.

Had hij nog voeling met het land waarover hij schreef? Sommige vrienden meenden van niet. Bovendien was hem verteld dat hij niet lang meer te leven had. Zijn hart was er slecht aan toe. Als hij nog een roadtrip door de VS wou maken, moest hij het nu doen. In 1935 had hij ooit rondgereisd in een oude bakkerswagen. Hij stopte waar mensen bijeenkwamen, luisterde, keek en voelde en vormde zich zo een beeld van zijn land. In de tussenliggende 25 jaar was er veel veranderd. Anno 1960 koos hij voor een camper en liet die speciaal voor die reis maken. Hij doopte zijn camper naar het paard van Don Quichote, Rocinante. In laatste instantie besloot hij om zijn hond, Charley mee te nemen. Het verhaal van zijn reis doorheen 34 staten kreeg de naam ‘Travels with Charley’, analoog aan Stevensons reisverhaal in de Cevennen, ‘Travels with a Donkey’. Een paar maanden na de goede ontvangst van ‘Reizen met Charley’ kreeg Steinbeck de Nobelprijs voor de literatuur. Dit voor zijn scherpe sociale waarneming.

In tegenstelling tot wat Steinbeck ons wou doen laten geloven, kampeerde hij niet wild maar verbleef hij in hotels en bij vrienden en familieleden. Naast Charley had hij tijdens een groot deel van zijn reis het gezelschap van zijn echtgenote Elaine. Want Charley kon hem onmogelijk naar een dokter brengen als zijn hart het zou begeven. Oude heer Charles le Chien, zoals Charley officieel heette, had prostaatproblemen. Elaine Steinbeck zorgde dus voor twee zieke heren.

Het reisverhaal dat Steinbeck in ‘Reizen met Charley’ vertelt, is grotendeels een werk van fictie. Realistisch is volgens kenners zijn interpretatie over wat hij onderweg hoorde, zag en voelde met betrekking tot de ziel van de VS en de Amerikanen. Deze klassieker heeft dan ook terecht ‘een zoektocht naar Amerika’ als ondertitel. In dit boek voorzag Steinbeck dat we ooit de rekening zouden gepresenteerd krijgen van ons slordig omgaan met de natuur. Schrijnend is het racisme, waar de schrijver geen woorden voor had, maar die juist door dat gebrek aan woorden hard binnenkomt.  

‘Reizen met Charley’ was voor mij ook een humoristische inkijk in het leven en het denken van een groot schrijver. Een man, die wist, dat hij geen jaren meer te leven had. Die er rekening mee hield dat hij zijn roadtrip door de VS nooit zou kunnen navertellen. Maar die die wetenschap wijselijk voor zichzelf hield. En die ons waarschijnlijk deed geloven dat hij zich zorgen maakte over zijn creatieve bron: de gewone Amerikaan en zijn omgeving. 

“Ik stuurde Rocinante naar een kleine picknickplaats die werd onderhouden door de staat Connecticut en haalde mijn wegenatlas tevoorschijn. En plotseling werden de Verenigde Staten ongelooflijk groot en onmogelijk te doorkruisen. Ik vroeg me af hoe ik me in godsnaam in een project had kunnen storten dat onuitvoerbaar was. Het was alsof je aan een roman begon. Als ik voor de ellendige onmogelijkheid sta om vijfhonderd pagina’s te schrijven, word ik overvallen door een misselijkmakend gevoel van mislukking, en weet ik dat ik het nooit voor elkaar zal krijgen. Dat gebeurt elke keer weer. Dan schrijf ik langzaamaan één pagina en daarna nog een. Ik kan me niet veroorloven om verder na te denken dan één dag werk, en ik sluit de mogelijkheid uit dat ik het ooit afkrijg. Zo was het ook toen ik naar de felgekleurde voorstelling van het monster Amerika keek. “